Odszkodowanie za ustne wypowiedzenie umowy o pracę

Przeczytaj także: Zwolnienie chronionego pracownika na umowie terminowej

Stan faktyczny: Rada nadzorcza odwołała prezesa zarządu spółki z o.o. i wypowiedziała mu umowę o pracę. Jednak oświadczenia zostały złożone prezesowi wyłącznie ustnie. Wymagana przepisami ksh uchwała była wprawdzie przygotowana w formie pisemnej, ale nie została prezesowi wręczona. Prezes wykorzystując ten fakt, natychmiast uzyskał zwolnienie lekarskie i nie był obecny w pracy ponad pół roku. W czasie zwolnienia skończył 61 lat, czyli osiągnął wiek ochrony przedemerytalnej. Po powrocie do pracy otrzymał pisemne wypowiedzenie umowy o pracę oraz uchwałę o odwołaniu z funkcji członka zarządu. Były prezes uznał, że ponieważ otrzymał pisemne dokumenty będąc w wieku przedemerytalnym, był chroniony przed zwolnieniem i odwołał się do sądu.

Sąd I instancji uznał, że ustne zwolnienie było nieskuteczne i było to wyłącznie ogłoszenie zamiaru zwolnienia. Nie doszło więc do skutecznego oświadczenia o odwołaniu prezesa z funkcji i o rozwiązaniu stosunku pracy. Według sądu prezes otrzymał wymagane dokumenty dopiero po powrocie ze zwolnienia i dopiero wtedy uchwała została skutecznie mu doręczona. Jednakże w tym momencie prezes był już chroniony treścią art. 39 Kodeksu pracy, dotyczącym ochrony przedemerytalnej. Sąd przywrócił prezesa do pracy i nakazał zapłatę ponad 84.000 zł tytułem odszkodowania.

Spółka wniosła apelację. Sąd II instancji zmienił wyrok. Zdaniem sądu, nawet jeżeli odwołanie z funkcji prezesa i wypowiedzenie umowy o pracę zostało złożone wadliwe, to jednak były skuteczne i umowa o pracę została rozwiązana. Według sądu złożenie wypowiedzenia umowy o pracę nastąpiło w dniu złożenia ustnego oświadczenia przez radę nadzorczą. W takiej sytuacji prezesowi przysługują uprawnienia wskazane w Kodeksie pracy dotyczące nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę przez pracodawcę. Powstało jednak pytanie, czy wszystkie z nich, np. przywrócenie do pracy. Sąd uznał, że odwołanemu prezesowi nie przysługuje roszczenie o przywrócenie do pracy i zasądził tylko odszkodowanie za rozwiązanie umowy o pracę niezgodnie z prawem w wysokości około 36.000 zł. Od tego wyroku skargę kasacyjną wniósł były prezes.

Uzasadnienie: Sąd Najwyższy oddalił skargę i podzielił stanowisko sądu II instancji. Wskazał, że prezes spółki w chwili złożenia mu przez radę nadzorczą oświadczenia o wypowiedzeniu umowy nie był jeszcze pracownikiem chronionym na podstawie art. 39 Kodeksu pracy. Uznał, że prezesowi należy się wyłącznie odszkodowanie za czas pozostawania bez pracy, ale wyłącznie w wysokości wynagrodzenia za 3 miesiące.

KOMENTARZ EKSPERTA:
W komentowanej sprawie Sąd Najwyższy uznał, że nawet ustne wypowiedzenie członkowi zarządu umowy o pracę może być skuteczne. Jednak, jako dokonane niezgodnie z wymogami prawnymi, powoduje obowiązek odszkodowawczy.

Podobnie orzekł SN w wyroku z 17 sierpnia 2006 r. (sygn. akt III PK 53/06), w którym wskazał, że odwołanemu członkowi zarządu spółki kapitałowej, zatrudnionemu na tym stanowisku na podstawie umowy o pracę, którą rozwiązano sprzecznie z prawem, nie przysługuje roszczenie o przywrócenie do pracy. Jeżeli podlegał on szczególnej ochronie, to ma prawo do odszkodowania w wysokości równej wynagrodzeniu za czas pozostawania bez pracy w razie przywrócenia do pracy, lecz nie niższego niż określone w art. 471 kp (art. 203 § 1 ksh, art. 45 § 1 i art. 47 kp).

Choć w opisywanej sprawie według sądu prezesowi nie przysługiwało roszczenie o przywrócenie do pracy, chciałbym żebyś pamiętał, że w szeregu innych orzeczeń SN uznawał, że takie roszczenie może być w konkretnych okolicznościach uwzględnione. Wobec niejednolitego orzecznictwa pamiętaj, żeby każdą sytuację oceniać indywidualnie i zapoznać się również z innymi orzeczeniami SN w tym przedmiocie. W szczególności warto wskazać; uchwałę Sądu Najwyższego z 16 maja 2012 (sygn. akt III PZP 3/12). Sąd Najwyższy wskazał, że: „W przypadku rozwiązania z naruszeniem prawa umowy o pracę z członkiem zarządu spółki kapitałowej odwołanym na podstawie art. 203 § 1 lub art. 370 § 1 ustawy z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz.U. Nr 94, poz. 1037 ze zm.) nie jest wyłączone roszczenie o przywrócenie do pracy”.

Według uchwały, odwołany członek zarządu spółki, z którym rozwiązano umowę o pracę z naruszeniem prawa, może wystąpić z roszczeniem o przywrócenie do pracy, ale sąd powinien zasądzać takie roszczenie tylko w wyjątkowych przypadkach.


Więcej porad niezbędnych w zarządzaniu spółką, omówienia najnowszych orzeczeń, dzięki którym nie popełnisz kosztownych błędów w Twojej firmie, znajdziesz w biuletynie Spółka z o.o. Serwis prawny Zarządu.