Działalność gospodarcza objęta zezwoleniem

Przeczytaj także: Prawo farmaceutyczne a swoboda przedsiębiorczości

Zgodnie z ustawą z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jednolity: Dz. U. z 2010 r. Nr 220, poz. 1447 z późn. zm., dalej „ustawa”), zezwolenia wymaga wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie określonym w przepisach ustaw odrębnych, wymienionych w ustawie. Przykładowo dotyczy to zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych, zezwolenia na prowadzenie działalności maklerskiej, czy zezwolenia na podjęcie działalności gospodarczej w zakresie prowadzenia hurtowni farmaceutycznej. Ustawa nie reguluje jednak postępowania, właściwych organów zezwalających oraz warunków wydawania zezwoleń i odsyła w tych kwestiach do ustaw szczególnych.

Istotna jest jednak wynikająca z ustawy zasada, zgodnie z którą zezwolenie uprawnia do wykonywania działalności gospodarczej na terenie całego kraju i przez czas nieokreślony. Wyjątek od tej zasady może być wprowadzony tylko w drodze ustawy, wyłącznie ze względu na nadrzędny interes publiczny.

Pomimo braku jednolitych zasad wydawania zezwoleń, można wyodrębnić pewne charakterystyczne cechy tej formy ograniczenia działalności gospodarczej. Zezwolenie jest wydawane w formie decyzji administracyjnej. Następuje to po sprawdzeniu przez właściwy organ, czy przedsiębiorca ubiegający się o zezwolenie spełnia wymogi dotyczące prowadzenia działalności, dla której zezwolenie jest wymagane.

Polskie prawo przewiduje wydawanie zezwoleń w bardzo różnych dziedzinach działalności gospodarczej. Nie są to obszary wyłączenie strategiczne (np. wymóg uzyskania zezwolenia na prowadzenie schroniska dla bezdomnych zwierząt), lecz niektóre z nich mają szczególne znaczenie dla funkcjonowania państwa (np. konieczność uzyskania zezwolenia na utworzenie banku).
Zezwolenia są wydawane przez organy różnego szczebla administracji, począwszy od ministrów (np. zezwolenie na urządzanie zakładów wzajemnych wydaje minister właściwy do spraw finansów publicznych) i centralnych organów administracji publicznej (np. zezwolenie na wykonywanie działalności ubezpieczeniowej wydaje Komisja Nadzoru Finansowego), kończąc na organach wykonawczych jednostek samorządu terytorialnego (np. sprzedaż napojów alkoholowych może być prowadzona na podstawie zezwolenia właściwego wójta, burmistrza lub prezydenta miasta).

W przypadku podejmowania działalności gospodarczej, której prowadzenie wymaga uzyskania zezwolenia, należy wystąpić do właściwego organu z odpowiednim wnioskiem. Organ administracji publicznej wydaje zezwolenie, jak wyżej wskazano, po stwierdzeniu, że wnioskodawca spełnia określone prawem warunki wykonywania działalności gospodarczej wymagającej zezwolenia.

Jeśli przewidują to przepisy szczególne, podmiot, który zamierza podjąć działalność gospodarczą wymagającą zezwolenia może ubiegać się również o przyrzeczenie wydania zezwolenia, czyli tzw. promesę. Promesa jest rodzajem obietnicy dla przedsiębiorcy, który jeszcze nie spełnia warunków do uzyskania zezwolenia, że w przypadku spełnienia warunków, zezwolenie zostanie udzielone. Przykładem regulacji przewidujących wydawanie promesy zezwolenia są przepisy prawa farmaceutycznego.

Podsumowując, zezwolenie jest formą reglamentacji gospodarczej (ograniczania swobody działalności gospodarczej) polegającą na wydawaniu decyzji administracyjnych przez właściwe organy administracji publicznej na podstawie ustaw szczególnych. Zezwolenia są zatem zróżnicowane, zarówno pod względem przedmiotu, organów je wydających oraz sposobu ich wydawania. Ich cechą charakterystyczną jest konieczność złożenia wniosku przez przedsiębiorcę ubiegającego się o zezwolenie, oraz udzielanie zezwoleń po sprawdzeniu przez organ spełniania warunków prowadzenia działalności, objętej wymogiem zezwolenia.