Umowa powiernicza: środki ochrony prawnej powierzającego
2012-03-21 12:35
Przeczytaj także: Umowa powiernicza: podatek dochodowy i PCC
Wielokrotnie użyte powyżej słowo „powierzać” nie jest bynajmniej przypadkowe. Jednym z wielu narzędzi służącym osiągnięciu celu w postaci przekazania prowadzenia określonych interesów majątkowych wyspecjalizowanym podmiotom jest właśnie umowa powiernicza. Nie mniej jednak to nie jedyny sposób wykorzystania umów powierniczych. Oprócz czynności powierniczych typu zarządczego, z którymi mamy do czynienia w przypadku powierzenia prowadzenia określonego interesu majątkowego, umowy powiernicze wykorzystuje się również w celach zabezpieczenia wierzytelności jak na przykład w przypadku umowy przewłaszczenia na zabezpieczenie. Tym bardziej. że w roku 2000, Sąd Najwyższy potwierdził dopuszczalność przewłaszczenia na zabezpieczenie nieruchomości (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 maja 2000 roku, sygn. akt III CKN 246/00). Takie zróżnicowanie zastosowań instytucji powiernictwa wynika z jej bardzo pojemnej formuły prawnej. Jednakże powoduje to znaczące trudności w jednoznacznym sformułowaniu definicji powiernictwa. Nie sposób zatem przeprowadzić analizy takiej konstrukcji prawnej bez krótkiej chociażby charakterystyki powiernictwa jako takiego.Zdefiniowanie powiernictwa jest zajęciem niezwykle karkołomnym, w piśmiennictwie można znaleźć wiele różnych, nieczęsto sprzecznych ze sobą definicji. Na potrzeby tego artykułu przyjmijmy, że z powiernictwem mamy do czynienia w sytuacji gdy jedna osoba (powierzający lub fiducjant) przenosi w określonym celu na rzecz drugiej osoby (powiernik lub fiducjariusz) własność określonej rzeczy, przy jednoczesnym zastrzeżeniu, że może korzystać z niej tylko i wyłącznie w określony w umowie sposób, służący wypełnieniu celu przysporzenia. W stosunkach zewnętrznych, to jest z osobami trzecimi, powiernik występuje jako pełnoprawny właściciel i nie jest on ograniczony wobec tychże osób, treścią umowy powierniczej.
Ograniczenie w korzystaniu z przedmiotu umowy powierniczej ma bowiem skutek jedynie Inter partes, czyli jedynie między stronami umowy powierniczej. Dlatego też czynności powiernicze zaliczane są do czynności opartych na zaufaniu między stronami (stąd nazwa rzymskiego pierwowzoru tejże instytucji prawnej to fiducia – pochodzi ona od łacińskiego słowa fides - zaufanie). Niemniej jednak, trafny wybór osoby powiernika nieczęsto rodzi problemy, dlatego też zawsze istnieje ryzyko nadużycia przez powiernika swojej uprzywilejowanej pozycji. Z tego też powodu, w sytuacji gdy decydujemy się na skorzystanie z tego elastycznego instrumentu prawnego, niezwykle istotne jest rozeznanie w środkach prawnych, którymi powierzający może się bronić przed nieuczciwym powiernikiem.
Po pierwsze, wymaga podkreślenia, że umowa powiernicza ma charakter obligacyjny. W związku z czym, pierwszym i podstawowym środkiem ochrony powierzającego jest roszczenie odszkodowawcze z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania umownego (art. 471 i n. Kodeksu Cywilnego). Zgodnie z art. 472 Kodeksu Cywilnego powierzający, co do zasady, będzie odpowiadał już za niezachowanie należytej staranności. W sytuacji gdy nic innego nie zostało uregulowane w umowie powierniczej, przez należytą staranności należy rozumieć staranność ogólnie wymaganą w stosunkach danego rodzaju, przy czym należytą staranność dłużnika w zakresie prowadzonej przez niego działalności gospodarczej określa się przy uwzględnieniu zawodowego charakteru tej działalności (art. 355 § 1 i 2 Kodeksu Cywilnego). Oczywiście w umowie powierniczej można określić zakres odpowiedzialności powiernika znacznie szerzej, wskazując na przykład określone obowiązki, za których niedopełnienie będzie odpowiadał powiernik.
Przeczytaj także
-
Przewłaszczenie na zabezpieczenie w prawie polskim
-
Rzecz ruchoma jako przedmiot przewłaszczenia na zabezpieczenie
-
Przewłaszczenie na zabezpieczenie
-
Przewłaszczenie nieruchomości na zabezpieczenie
-
Przewłaszczenie na zabezpieczenie wierzytelności
-
Fiducjarne nabycie własności nieruchomości
Skomentuj artykuł Opcja dostępna dla zalogowanych użytkowników - ZALOGUJ SIĘ / ZAREJESTRUJ SIĘ
Komentarze (0)