SN o dochodzeniu wierzytelności spółki cywilnej

Przeczytaj także: Tytuł egzekucyjny przeciwko wspólnikowi spółki cywilnej

Uchwała SN była odpowiedzią na zagadnienie prawne, które powstało w następującym stanie faktycznym: powód Marek G. wniósł o zasądzenie od pozwanego Towarzystwa Ubezpieczeń Wzajemnych odszkodowania ubezpieczeniowego wraz z odsetkami i kosztami procesu w związku z uszkodzeniem wózka widłowego stanowiącego współwłasność powoda - Marka G. i Andrzeja O. – wspólników spółki cywilnej „G”. Ustalono, że ww. urządzenie zostało uszkodzone przez przemieszczającą się ładowarkę, będącą współwłasnością Andrzeja O. i Marcina O. wspólników spółki cywilnej „B”, którzy posiadali ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej. Natomiast poszkodowani wspólnicy spółki cywilnej „G” byli stroną dobrowolnej umowy ubezpieczenia mienia (w tym m.in. wózka widłowego) od zdarzeń losowych.

W obu ww. umowach ubezpieczenia ubezpieczycielem było pozwane Towarzystwo Ubezpieczeń Wzajemnych, które wniosło o oddalenie powództwa. Sąd I instancji oddalił powództwo, gdyż uznał, że po stronie poszkodowanych wspólników spółki cywilnej „G” zachodzi współuczestnictwo materialne konieczne, wynikające z przynależności uszkodzonego wózka widłowego do współwłasności łącznej, przez co powód nie ma legitymacji czynnej do samodzielnego dochodzenia roszczenia ubezpieczeniowego.

Ponadto, Sąd I instancji stwierdził, że dochodzone roszczenie nie jest uzasadnione z uwagi na treść art. 38 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczeń Komunikacyjnych (Dz. U. z 2003 r. Nr 124, poz. 1152 ze zm.) wyłączającego odpowiedzialność zakładu ubezpieczeń w przypadku tzw. szkody własnej.

Przy rozpoznawaniu apelacji powoda przez Sąd II instancji, powstało zagadnienie prawne mające za przedmiot wyjaśnienie, czy powód jako wspólnik spółki cywilnej ma samodzielną legitymację procesową do dochodzenia wierzytelności objętej współwłasnością wspólników tej spółki?

W odpowiedzi na powyższe zagadnienie prawne, SN wskazał, że odnosi się ono do sytuacji, w której z pozwem o świadczenie pieniężne (odszkodowanie ubezpieczeniowe) wystąpił jeden ze wspólników istniejącej spółki cywilnej, a dochodzona wierzytelność wchodzi w skład majątku wspólnego wspólników tej spółki.

SN przypomniał, że spółka cywilna nie ma osobowości prawnej oraz zdolności sądowej. Jest wielostronnym stosunkiem zobowiązaniowym łączącym wspólników, ukształtowanym dla osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego. Cel ten jest realizowany przy pomocy majątku, który jest wspólnym majątkiem wspólników w ramach współwłasności łącznej. W następstwie powyższego SN podjął uchwałę, w której stwierdził, że wspólnik spółki cywilnej nie jest legitymowany samodzielnie do dochodzenia wierzytelności wchodzącej w skład majątku wspólnego wspólników tej spółki. SN podkreślił przy tym, że wspólnik spółki cywilnej uzyskuje samodzielną legitymację do dochodzenia na własną rzecz przypadającej mu części wierzytelności dopiero po rozwiązaniu spółki.

Podsumowując, z omawianej uchwały wynika, że wszyscy wspólnicy spółki cywilnej powinni wystąpić łącznie w charakterze powodów w sprawie dotyczącej dochodzenia wierzytelności wchodzącej w skład ich majątku wspólnego.