Prawa autorskie: najważniejsze zagadnienia

Przeczytaj także: Prawa autorskie a publikowanie w sieci

Podczas przeglądania serwisu internetowego, na którym różne osoby, niekoniecznie profesjonalni fotograficy, umieszczają swoje prace, natrafiamy na bardzo ciekawe zdjęcie, które idealnie nadawałoby się na nowo tworzoną przez nas stronę WWW i folder. Jak jednak skutecznie kupić taką fotografię, a raczej prawa do jej wykorzystania, tak abyśmy mogli w pełni z niej korzystać? Czy zakup wiąże się z całkowitym przeniesieniem własności praw? Czy możemy zrezygnować z umieszczenia w folderze nazwiska autora tejże pracy, czy też jesteśmy uprawnieni generalnie uznać, ze skoro dokonaliśmy zakupu, to posiadamy wszelkie prawa do fotografii?

Pytania zadane powyżej dotyczą pewnego odpowiedniego zbioru praw zarówno twórcy, jak i nabywcy określonego utworu - w tym wypadku zdjęcia. Na początku wyjaśnijmy zatem, co przez owe prawa rozumiemy. Zgodnie z definicją ustawową zawartą w ustawie z dnia 4 lutego 1994 roku o prawie autorskim i prawach pokrewnych, przedmiotem ochrony prawa autorskiego jest utwór, czyli każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, niezależnie od jego wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia”.. Utworem w omawianym przypadku są także oczywiście fotografie.
Prawa autorskie dzielimy na osobiste i majątkowe. Prawa autorskie osobiste obejmują przede wszystkim prawo autora do wiązania z dziełem jego nazwiska. Prawo to nigdy nie wygasa i jest, z natury rzeczy, niezbywalne, nie można się go zrzec ani przenieść na inną osobę. Autor ma prawo do przedstawiania utworu pod pseudonimem lub anonimowo. Do osobistych praw autorskich należy także prawo do zachowania niezmienionej treści i formy utworu, zakazujące wprowadzania zmian, zniekształceń, przeinaczeń. Czym jest wspomniany wyżej „utwór” oraz „dzieło”? Art. 1 ustawy w sposób jasny przedstawia nam katalog tego, co może być za nie uznane. I tak będzie nim każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia (utwór). W szczególności przedmiotem prawa autorskiego są utwory:

1. wyrażone słowem, symbolami matematycznymi, znakami graficznymi (literackie, publicystyczne, naukowe, kartograficzne oraz programy komputerowe);
2. plastyczne;
3. fotograficzne;
4. lutnicze;
5. wzornictwa przemysłowego;
6. architektoniczne, architektoniczno-urbanistyczne i urbanistyczne;
7. muzyczne i słowno-muzyczne;
8. sceniczne, sceniczno-muzyczne, choreograficzne i pantomimiczne;
9. audiowizualne (w tym filmowe).