Akcjonariusz mniejszościowy: jakie uprawnienia w spółce?

Przeczytaj także: Prawa akcjonariuszy spółek publicznych będą większe

Prawo to skonstruowane jest tak, aby z jednej strony zapewnić mniejszościowym akcjonariuszom określony wpływ na sprawy spółki, z drugiej zaś strony uchronić spółkę przed takimi działaniami drobnych akcjonariuszy, które mogą sparaliżować funkcjonowanie spółki. W przypadku spółek publicznych, w których akcjonariat może być bardzo rozproszony, różnica pomiędzy akcjonariuszem mniejszościowym a drobnym akcjonariuszem jest często trudna do uchwycenia. Wynika to z faktu, że każdy drobny akcjonariusz jest zarazem akcjonariuszem mniejszościowym. Nie każdy zaś akcjonariusz mniejszościowy jest zarazem drobnym akcjonariuszem. Analizując obowiązujące przepisy można umownie przyjąć, że akcjonariuszem mniejszościowym jest akcjonariusz posiadający 5-10% akcji spółki. Natomiast akcjonariuszy posiadających ułamkowe części procenta akcji spółki można uznać za tzw. drobnych akcjonariuszy, jakkolwiek pojęcie to nie jest nigdzie zdefiniowane.

Podstawowym uprawnieniem drobnego akcjonariusza jest prawo do uzyskiwania informacji dotyczących spółki, które co do zasady może być realizowane na walnych zgromadzeniach. Uprawnienie to nie jest uzależnione od posiadania określonego pakietu akcji spółki. Przepisy ksh stanowią, że podczas obrad walnego zgromadzenia zarząd jest obowiązany do udzielania akcjonariuszowi na jego żądanie informacji dotyczących spółki, jeżeli jest to uzasadnione dla oceny spraw objętych porządkiem obrad. Zarząd powinien odmówić takich wyjaśnień, gdyby mogło to wyrządzić szkodę spółce lub narazić członków zarządu na odpowiedzialność. Wyjaśnienia takie udzielane są przez zarząd ustnie, a jedynie w uzasadnionych przypadkach zarząd może udzielić informacji na piśmie nie później niż w terminie dwóch tygodni od dnia zakończenia walnego zgromadzenia. Poza walnym zgromadzeniem udzielanie akcjonariuszowi informacji dotyczących spółki może mieć jedynie charakter wyjątkowy. Akcjonariusz, któremu odmówiono ujawnienia żądanej informacji podczas obrad walnego zgromadzenia, i który złożył sprzeciw do protokołu, może złożyć do sądu rejestrowego wniosek o zobowiązanie zarządu do udzielenia informacji.

Szczególnym uprawnieniem akcjonariuszy spółek publicznych posiadających, co najmniej 5% ogólnej liczby głosów jest ich uprawnienie do żądania zwołania walnego zgromadzenia lub umieszczenia w jego porządku sprawy podjęcia uchwały dotyczącej zbadania przez biegłego rewidenta określonych zagadnień związanych z prowadzeniem spraw spółki. W przypadku, gdyby walne zgromadzenie nie podjęło uchwały zgodnie z treścią wniosku, wnioskodawcy mogą wystąpić do sądu rejestrowego o wyznaczenie takiego biegłego. Innym rodzajem uprawnienia przysługującemu każdemu z akcjonariuszy jest prawo do zapoznawania się z rocznymi sprawozdaniami finansowymi a także sprawozdaniem zarządu z działalności spółki, sprawozdaniem rady nadzorczej, a także z opinią wraz z raportem biegłego rewidenta z badania sprawozdania finansowego.