Niewykonanie zobowiązania a wysokość odszkodowania

Przeczytaj także: Odszkodowanie za odwołanie z urlopu a podatek

Powyższa uchwała zapadła w następstwie skierowania do SN pytania prawnego przez sąd rozstrzygający sprawę, w której stan faktyczny był następujący. Występujący w sprawie powód zawarł z przedsiębiorstwem budowlanym umowę o wybudowanie i przeniesienie własności domu jednorodzinnego, która zabezpieczona była zadatkiem. Ponieważ przedsiębiorstwo nie wywiązało się z umowy, zwróciło powodowi zadatek w podwójnej wysokości. Powód, mimo zwrotu podwójnej wartości zadatku, nie odstąpił od umowy i zażądał od przedsiębiorstwa odszkodowania przewyższającego otrzymaną kwotę. Przedsiębiorstwo odmówiło wypłaty odszkodowania, sprawa trafiła więc do sądu.

Sąd I instancji stwierdził, że powodowi przysługiwałoby roszczenie odszkodowawcze, ale w sytuacji, gdy strony ustanowiły zadatek mający zabezpieczyć wykonanie umowy, roszczenie to ogranicza się wyłącznie do możliwości żądania zwrotu zadatku w podwójnej wysokości, który powód już otrzymał.

Powód nie zgodził się z wyrokiem i odwołał się do sądu II instancji, wnosząc o zmianę zaskarżonego orzeczenia i zasądzenie wypłaty odszkodowania za niewykonanie świadczenia. Sąd II instancji uznał, że w sprawie wystąpiło zagadnienie prawne, które skierował do SN. Sąd zadał pytanie, czy w sytuacji gdy wierzyciel nie skorzystał z możliwości odstąpienia od umowy, chociaż do wykonania umowy nie doszło ze względu na okoliczności za które wyłączną odpowiedzialność ponosi dłużnik, to czy wysokość świadczenia odszkodowawczego ograniczona jest do wartości zadatku lub jego podwójnej wysokości.

SN w uzasadnieniu uchwały podkreślił, że art. 394 § 1 ustawy z dnia z dnia 18 maja 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 nr 16 poz. 93), który mówi o instytucji zadatku, reguluje wyłącznie sytuacje, gdy jedna ze stron nie wywiązuje się z umowy, a druga korzysta z uprawnienia odstąpienia od umowy. Wysokość roszczenia strony, która od umowy odstąpiła ogranicza się wówczas do wysokości zadatku lub jego podwójnej wysokości. Zadatek przy zawarciu umowy ma to znaczenie, że w razie niewykonania umowy przez jedną ze stron druga strona może bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić i otrzymany zadatek zachować, a jeżeli sama go dała, może żądać sumy dwukrotnie wyższej. Wobec tego w takiej sytuacji odpowiedzialność odszkodowawcza będzie wyłączona.

SN odnosząc się do stanu faktycznego omawianej sprawy, stwierdził jednoznacznie, że w razie niewykonania zobowiązania wierzyciel, który nie odstąpił od umowy, może dochodzić naprawienia szkody w pełnej wysokości, a należne mu odszkodowanie nie jest ograniczone do wysokości lub podwójnej wysokości zadatku.