Sprzeciw od nakazu zapłaty w elektronicznym postępowaniu upominawczym

Przeczytaj także: Dochodzenie należności w e-sądzie

1. Istota elektronicznego postępowania upominawczego

Elektroniczne postępowanie upominawcze zostało uregulowane w Kodeksie postępowania cywilnego (K.p.c.) w celu przyspieszenia rozpoznawania prostych spraw cywilnych o świadczenia pieniężne¹. Powód, składając pozew przez Internet, ponosi obniżoną opłatę sądową, a całość dokumentów gromadzona jest w systemie teleinformatycznym Sądu Rejonowego Lublin-Zachód w Lublinie.

Nakaz zapłaty w EPU wydawany jest na podstawie twierdzeń powoda o istnieniu roszczenia, bez przeprowadzania postępowania dowodowego na rozprawie. Sąd bada jedynie, czy pozew spełnia wymogi formalne i nie budzi oczywistych wątpliwości co do zasadności żądania. Jeśli powód prawidłowo wniósł pozew i uiścił opłatę, sąd wydaje nakaz zapłaty, zobowiązując pozwanego do uregulowania należności w określonym terminie (zwykle dwutygodniowym), pod rygorem uprawomocnienia się tego nakazu.

2. Cel i termin wniesienia sprzeciwu

Sprzeciw od nakazu zapłaty służy zakwestionowaniu roszczeń powoda i jest podstawowym środkiem obrony dla pozwanego, który nie zgadza się z treścią nakazu zapłaty. Zgodnie z art. 505(28) K.p.c.², pozwany musi wnieść sprzeciw w terminie dwóch tygodni od dnia doręczenia nakazu. Termin ten jest nieprzywracalny – oznacza to, że jeżeli pozwany się spóźni, nakaz zapłaty uzyska przymiot prawomocności i będzie stanowić tytuł egzekucyjny.

Ważne, aby pozwany zwrócił uwagę na datę odbioru korespondencji z sądu. Moment faktycznego odbioru determinuje początek biegu terminu na wniesienie sprzeciwu.

3. Wymogi formalne sprzeciwu

Sprzeciw w elektronicznym postępowaniu upominawczym należy również wnieść w formie elektronicznej (poprzez system e-Sądu), chyba że pozwany otrzymał nakaz zapłaty w formie papierowej i chce wnieść pismo w sposób tradycyjny.

Najważniejsze wymogi formalne to:

• Oznaczenie sądu i stron – należy wskazać, że sprzeciw dotyczy nakazu zapłaty w EPU i określić sygnaturę akt.
• Wyraźne oświadczenie o zaskarżeniu nakazu – trzeba zaznaczyć, że pozwany nie zgadza się z żądaniem powoda.
• Zwięzłe uzasadnienie – choć K.p.c. nie narzuca ścisłych reguł co do obszerności uzasadnienia, wskazane jest przedstawienie zarzutów pozwalających rozpoznać sprawę w dalszym postępowaniu.
• Podpis elektroniczny – przy wnoszeniu sprzeciwu online często wystarczy autoryzacja w systemie e-Sądu.

Co istotne, w EPU nie ma obowiązku załączania dowodów na tym etapie. Gdy sprawa trafi do sądu właściwości ogólnej (po skutecznym wniesieniu sprzeciwu), pozwany będzie mógł przedstawić pełną argumentację i dokumenty przeczące roszczeniu powoda.

4. Skutki wniesienia sprzeciwu

Złożenie sprzeciwu w ustawowym terminie ma następujące konsekwencje:

1. Utrata mocy nakazu zapłaty – nakaz automatycznie traci moc w całości (art. 505(37) K.p.c.).
2. Przekazanie sprawy do sądu właściwości ogólnej – po weryfikacji sprzeciwu sąd w Lublinie przekazuje akta do sądu, który jest właściwy miejscowo dla miejsca zamieszkania lub siedziby pozwanego. Następnie postępowanie toczy się według zwykłych reguł i może być konieczne złożenie odpowiedzi na pozew, przedstawienie dowodów czy uczestniczenie w rozprawie.
3. Dalsza obrona pozwanego – w „tradycyjnym” postępowaniu przed sądem rejonowym lub okręgowym pozwany może rozwijać swoją linię obrony, składać wnioski dowodowe czy korzystać z pomocy pełnomocnika.

5. Najczęstsze przyczyny wnoszenia sprzeciwu

Pozwany ma prawo do sprzeciwu, jeżeli kwestionuje zasadność pozwu. W praktyce najczęstsze przyczyny to:

• Brak istnienia długu – pozwany twierdzi, że nie zawierał umowy lub zobowiązanie już spłacił.
• Zarzut przedawnienia – dług jest przeterminowany (np. minęło wiele lat od wymagalności roszczenia).
• Nienależnie naliczone koszty – część roszczeń dotyczy zawyżonych odsetek lub opłat dodatkowych.
• Niewłaściwa wysokość zadłużenia – pozwany kwestionuje kwotę wskazaną w pozwie.

6. Konsekwencje zaniechania sprzeciwu

Jeżeli pozwany nie wniesie sprzeciwu albo wniesie go po terminie, nakaz zapłaty uprawomocni się i stanie się tytułem egzekucyjnym. Na jego podstawie wierzyciel będzie mógł uzyskać klauzulę wykonalności i skierować sprawę do komornika. To oznacza, że pozwany może się spodziewać m.in. zajęcia wynagrodzenia za pracę, rachunku bankowego czy innych składników majątku.

7. Podsumowanie

Sprzeciw od nakazu zapłaty w elektronicznym postępowaniu upominawczym to fundamentalny instrument obrony dłużnika przeciwko roszczeniom, które uważa za nieuzasadnione. Poprawne i terminowe wniesienie tego sprzeciwu prowadzi do utraty mocy nakazu zapłaty i przekazania sprawy do sądu według zasad ogólnych, gdzie pozwany ma pełną możliwość przedstawienia swojego stanowiska oraz dowodów. W wypadku zaniechania lub spóźnienia się z tym działaniem nakaz nabiera cech prawomocności, a wierzyciel może przystąpić do egzekucji.

Aby uniknąć negatywnych skutków, pozwany powinien dokładnie pilnować terminów oraz zachować wszelkie wymogi formalne przy składaniu sprzeciwu. Często wskazane jest skorzystanie z pomocy profesjonalnego pełnomocnika (radcy prawnego lub adwokata), zwłaszcza gdy sprawa dotyczy większych kwot bądź skomplikowanych okoliczności faktycznych.

1. Art. 505(28) i n. ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. z 2023 r., poz. 124 ze zm.) – reguluje tryb elektronicznego postępowania upominawczego.
2. Art. 505(28) § 1 K.p.c. – określa m.in. obowiązek sądu doręczenia nakazu zapłaty pozwanemu i możliwość wniesienia sprzeciwu.

Bibliografia

• Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. z 2023 r., poz. 124 ze zm.).
• A. Marciniak, Elektroniczne postępowanie upominawcze – praktyczny komentarz, Wyd. XYZ, Warszawa 2021.
• B. Szpilka, Postępowanie w EPU a zarzuty pozwanego – analiza orzecznictwa, Wolters Kluwer, Warszawa 2022.