Co grozi za przekroczenie czasu pracy kierowcy?

Przeczytaj także: Utrata prawa jazdy nawet na 9 miesięcy - sprawdź kary dla kierowców i przewoźników

Zmiany w przepisach UE

Dnia 15 lipca 2020 roku w ramach wprowadzenia tzw. pakietu mobilności, rozporządzenie 561/2006 zostało zmienione rozporządzeniem 2020/1054. Kilka najważniejszych zmian:

• Odpoczynki przekraczające czas 45 godzin nie mogą odbywać się w kabinie pojazdu, ale muszą być realizowane w miejscu zapewniającym odpowiednią infrastrukturę noclegową i sanitarną.
• Przedsiębiorstwo transportowe nie może wypłacać kierowcom zatrudnionym lub pozostającym w jego dyspozycji żadnych składników wynagrodzenia uzależnionych od przebytej odległości, szybkości dostawy lub ilości przewiezionego towaru, jeśli stwarzałoby to zagrożenie dla ruchu drogowego.
• Wszyscy kierowcy mają mieć możliwość powrotu do bazy przynajmniej raz na cztery tygodnie, gdzie będą mogli odbyć odpoczynek wynoszący minimum 45 godzin.
• Jeśli kierowca wykorzystał 2 kolejne tygodniowe skrócone okresy odpoczynku, przedsiębiorca musi umożliwić mu powrót do bazy przed rozpoczęciem regularnego tygodniowego okresu odpoczynku.

Pozostałe modyfikacje przepisów są związane m.in. możliwości wydłużenia czasu pracy, rekompensaty za skrócenie czasu odpoczynku, a także obowiązku zaktualizowania sprzętów rejestrujących czas pracy kierowcy (najpóźniej do 2025 wszystkie pojazdy ciężarowe muszą przejść zmianę tachografów na nowe – takie, które będą rejestrować dane wymagane przez aktualne przepisy).

Konsekwencje przekroczenia czasu pracy kierowcy

Przekraczanie czasu pracy kierowców międzynarodowych to poważny problem, z którym zmaga się krajowy ustawodawca. Jakie są konsekwencje prawne wynikające z takiego przekroczenia? To zależy głównie od formy zatrudnienia kierowcy – tego, czy pracuje on w oparciu o umowę o pracę, czy na podstawie innej formy współpracy.

Umowa o pracę

W przypadku kierowców zatrudnionych w oparciu o umowę o pracę stosuje się przepisy kodeksu pracy. Według artykułu 281 §1 pkt. 5 kodeksu pracy, za naruszenie czasu pracy grozi pracodawcy (lub innej osobie działającej w jego imieniu) kara grzywny w wysokości od 1000 do 30 000 złotych. Jeśli pracownik figuruje w Krajowym Rejestrze Zadłużonych kara wzrasta do przedziału od 1500 do 45 000 złotych.

W przepisach nie uwzględnia się gradacji ciężaru uchybienia – za każdym razem okoliczności są oceniane przez sąd pracy. Ponadto pracodawca ryzykuje też sankcją karną za uporczywe naruszenia praw pracowniczych. Zgodnie z artykułem 218 par. 1a kodeksu karnego, złośliwe lub uporczywe naruszenia praw pracownika wynikające ze stosunku pracy bądź ubezpieczenia społecznego, podlega karze grzywny, ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do lat dwóch.

Taki przepis znajduje zastosowanie tylko wtedy, gdy pracodawca celowo i regularnie sprawia, że podział zadań między kierowcami stanowi naruszenie prawa obowiązującego w zakresie czasu pracy.

Inne formy współpracy

Nieco inne zasady stosuje się wtedy, gdy kierowcy działają na innej podstawie niż umowa o pracę. Tutaj stosuje się sankcję przewidzianą w załącznikach do ustawy o transporcie drogowym. W tym przypadku wysokość kary ma ścisły związek ze stopniem przekroczenia czasu pracy. Im większe uchybienie, tym wyższa kara. Z tego względu zarówno pracodawca, jak i pracownik muszą dokładnie znać i rozumieć normy czasu pracy.

Trzeba przy tym zwrócić uwagę, że karze nie podlegają małe rozbieżności czasowe, nie przekraczające 15 minut.

Przechodząc do konkretów, przedsiębiorcy transportowi muszą liczyć się z następującymi karami:

• wydłużenie czasu pracy ponad ustawową normę – od 50 do 550 zł i więcej,
• przekroczenie dopuszczalnego tygodniowego czasu pracy – od 150 do 700 zł i więcej,
• skrócenie okresu odpoczynku – od 100 do 550 zł,
• przekroczenie maksymalnego czasu prowadzenia pojazdu bez przerwy – od 100 do 350 zł i więcej,
• przekroczenie dopuszczalnego wymiaru czasu pracy w porze nocnej – od 50 zł do 100 zł i więcej,
• przesunięcie czasu odpoczynku – od 150 do 400 zł i więcej,
• nieprowadzenie ewidencji czasu pracy – 1000 zł za każdego kierowcę,
• fałszowanie ewidencji czasu pracy lub odmowa udostępnienia jej kontrolerom – 8000 zł.

Podsumowując, rozbudowane przepisy normujące warunki oraz czas pracy kierowców, a także system kar przewidziany przez ustawodawcę, mogą utrudniać wybór optymalnego rozwiązania. Wiele sytuacji wymaga ustalenia dopuszczalnego czasu wykonywania pracy kierowcy oraz sankcji w przypadku jego naruszenia, co nie jest łatwe dla laika.

Niezależnie od tego, czy chodzi o kierowcę, który dąży do nałożenia sankcji na pracodawcę, czy o właściciela firmy transportowej, który chce ułożyć zgodny z przepisami grafik przejazdów, zawsze warto skorzystać z pomocy wyspecjalizowanej kancelarii prawnej, która pomoże w zabezpieczeniu naszych interesów.

Kamila Wasilewska