UOKiK: zabawki spoza UE pełne ftalanów

Przeczytaj także: IH zakwestionowała 82% skontrolowanych zabawek dla dzieci

Założenia projektu

Wspólne działania KAS, IH i UOKiK były prowadzone na terenie całego kraju od 1 lutego do 31 marca 2021 r. Celem projektu było niedopuszczenie do wprowadzenia na rynek zabawek, które stwarzają poważne zagrożenie chemiczne dla dzieci.

Zapewnienie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa konsumentów to ważne, pozafiskalne zadanie Krajowej Administracji Skarbowej i obszar stałej współpracy pomiędzy KAS, UOKiK i Inspekcją Handlową – podkreśla wiceminister Magdalena Rzeczkowska.

Sprawdziliśmy bezpieczeństwo importowanych zabawek wykonanych w całości lub części z miękkiego plastiku. Były to m.in. skakanki, zabawki do wody, samochodziki, gryzaki czy lalki, które stanowiły największą część pobranych produktów. To właśnie w tego typu zabawkach najczęściej wykrywane są ftalany – popularne zmiękczacze tworzyw sztucznych, które w zbyt wysokim stężeniu stanowią poważne zagrożenie chemiczne dla dzieci – mówi prezes Tomasz Chróstny.

Dopuszczalne stężenie ftalanów w zabawkach to 0,1% w stosunku do masy materiału z dodatkiem plastyfikatorów (dodatków, które zwiększają parametry mechaniczne tworzyw sztucznych). Występowanie tych związków w stężeniach wyższych niż dopuszczalne jest niebezpieczne dla dzieci. Toksyczność ftalanów może być różna. Mogą powodować zaburzenia płodności oraz rozwój chorób takich jak alergia, uszkodzenia wątroby i nerek oraz nowotworów.

Największe prawdopodobieństwo wykrycia ftalanów jest w zabawkach wykonanych w całości z polichlorku winylu (PCW) lub posiadających elementy z PCW. PCW nie posiada charakterystycznego zapachu, zatem nie można go w ten sposób wykryć. Obecność ftalanów nie jest też związana bezpośrednio z kolorystyką użytego materiału.

Efekty wspólnych działań

Działania skupiły się na zabawkach wykonanych z miękkiego plastiku lub z częściami wykonanymi z takiego materiału. Grupy zabawek, w których najczęściej wykrywane są ftalany to:

• lalki,
• piszczki,
• zabawki do kąpieli,
• zabawki z przyssawkami,
• piłki,
• piłki do skakania,
• kucyki,
• jednorożce,
• maski,
• skakanki,
• samochodziki i inne pojazdy dla dzieci posiadające miękkie opony,
• gryzaki,
• grzechotki.

W okresie od 1 lutego do 31 marca 2021 r. skontrolowano 316 tys. sztuk zabawek, z czego ponad 114 tys. szt. czyli około 36% nie spełniało wymagań.

Specjalistyczne badania laboratoryjne pobranych próbek wykonano w Centralnym Laboratorium Celno-Skarbowym Izby Administracji Skarbowej w Warszawie, Laboratorium Pomorskiego Urzędu Celno‑Skarbowego w Gdyni oraz w Specjalistycznym Laboratorium Produktów Włókienniczych i Analizy Instrumentalnej UOKiK w Łodzi.

Zabawki, które skierowano do badań laboratoryjnych zatrzymali funkcjonariusze z urzędów celno-skarbowych w Gdańsku, Lublinie, Poznaniu, Krakowie, Łodzi oraz Warszawie. 62% zabawek pobrano do badań w Gdańsku co potwierdza, że najwięcej zabawek sprowadzanych jest drogą morską.

W działania zaangażowane były inspektoraty Inspekcji Handlowej na terenie województw, w których funkcjonariusze KAS dokonywali zatrzymań i wnioskowali o wydanie opinii o spełnianiu wymagań. Opinie dla organów celnych mogły być wydawane również w przypadku zabawek, które nie były pobierane do badań, ale zostały zatrzymane na granicy. Łącznie w ramach projektu wojewódzkie inspektoraty Inspekcji Handlowej (WIIH) wydały 83 opinie celne – 13 pozytywnych oraz 70 negatywnych.

Kontrole KAS w zakresie bezpieczeństwa zabawek

Ochrona zdrowia najmłodszych konsumentów poprzez niedopuszczenie do obrotu c stanowiących zagrożenie, to stały obszar działania KAS.

W okresie od stycznia do kwietnia 2021 r. KAS skontrolowała łącznie 520 tys. sztuk zabawek, z czego ponad 361 tys., czyli ok. 69% nie spełniało wymagań (w tym formalnych).

W 2020 r. było to ponad 136 tys. szt. zabawek, z których blisko 115 tys. nie spełniało wymagań. W 2019 r. skontrolowano ponad 863 tys. szt. zabawek i stwierdzono, że niemal 857 tys. z nich jest niebezpiecznych. W 2018 r. skontrolowano ponad 596 tys. szt., z których aż 595 tys. nie spełniało wymagań.

Działania IH i UOKiK na rynku zabawek

W okresie od stycznia do kwietnia 2021 r. zbadano 90 próbek, z czego zakwestionowano 18 (20%). Rok wcześniej zbadano 156 próbek, z czego zakwestionowano 36 (ok. 23%). W 2019 r. na 122 zbadanych próbek, 22 nie spełniało wymagań (ok. 18%). W 2018 r. zbadano 171 próbek, z których zakwestionowano 46 (ok.27%).

Łącznie, w ciągu 4 lat (2018 – 30 kwietnia 2021), laboratorium UOKiK przebadało 549 próbek pobranych przez inspektorów IH na rynku, stwierdzając przekroczenie dopuszczalnego stężenia ftalanów w 122 z nich (ok. 22%).

Nie wszystkie towary wytwarzane poza Unią Europejską i do niej sprowadzane spełniają obowiązujące w UE wymagania. Skuteczną formą eliminowania z rynku wyrobów stanowiących zagrożenie jest zatrzymywanie ich przez Krajową Administrację Skarbową już na granicy. W przypadku wątpliwości dotyczących bezpieczeństwa zabawek funkcjonariusze Służby Celno-Skarbowej zwracają się do Inspekcji Handlowej o wydanie opinii czy wyrób spełnia wymagania. Korzystają też ze specjalistycznych badań laboratoryjnych. Zabawki, które nie spełniają wymagań, nie są dopuszczane do obrotu na terenie Polski i UE. Jeśli poziom stwierdzonego zagrożenia jest poważny i zabawka zagraża zdrowiu dzieci, powinna być zniszczona – wyjaśnia szefowa Krajowej Administracji Skarbowej Magdalena Rzeczkowska.