Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia oraz niektórych innych ustaw

zwierzęcego (z wyłączeniem tych znajdujących się wyłącznie w handlu detalicznym),
w tym nad wymaganiami weterynaryjnymi przy ich produkcji i umieszczaniu na
rynku.


Inspekcja ta sprawuje więc nadzór nad, m. in. gospodarstwami utrzymującymi
zwierzęta gospodarskie, z których pozyskuje się produkty pochodzenia zwierzęcego,
sprzedażą bezpośrednią takich produktów, tj. działalnością, o której mowa w art. 1
ust. 3 lit c-e rozporządzenia (WE) nr 853/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z
dnia 29 kwietnia 2004 r. ustanawiającego szczególne przepisy dotyczące higieny w
odniesieniu do żywności pochodzenia zwierzęcego (Dz. Urz. UE L 139 z 30.04.2004,
str. 55, z późn. zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 3, t. 45, str. 14)
(produkcja i sprzedaż, np. tuszek drobiowych, tuszek króliczych, mleka surowego i
surowej śmietany, nieprzetworzonych produktów rybołówstwa, jaj konsumpcyjnych,
produktów pszczelich nieprzetworzonych) oraz nad zakładami prowadzącymi
obróbkę i przetwórstwo takich produktów na małą skalę i ich sprzedaż, m. in.
konsumentom końcowym, w ramach działalności marginalnej, lokalnej i ograniczonej,
o której mowa w art. 1 ust. 5 lit. b i i) ww. rozporządzenia (WE) nr 853/2004
(produkcja i sprzedaż świeżego mięsa, elementów mięsnych, mięsa mielonego,
surowych
wyrobów
mięsnych, produktów mięsnych, gotowych posiłków
wyprodukowanych z produktów mięsnych, produktów mlecznych, przetworzonych
produktów rybołówstwa).


Należy zauważyć, że sprzedaż bezpośrednia i działalność marginalna, lokalna
i ograniczona nadzorowane obecnie przez Inspekcją Weterynaryjna zawierają w
sobie elementy wspólne z handlem detalicznym, tj. żywność jest oferowana do
sprzedaży konsumentowi końcowemu. Jednakże w przypadku sprzedaży
bezpośredniej żywność ta może, a w przypadku działalności marginalnej, lokalnej i
ograniczonej musi być również dostarczana lokalnym zakładom detalicznym
bezpośrednio zaopatrującym konsumenta końcowego (np. restauracjom, sklepom
spożywczym, stołówkom). Natomiast w przypadku handlu detalicznego żywność jest
oferowana wyłącznie bezpośrednio konsumentom końcowym (brak elementu dostaw
do ww. lokalnych zakładów detalicznych).


Podkreślić przy tym należy, że organy tej Inspekcji posiadają wieloletnie
doświadczenie w nadzorze nad gospodarstwami utrzymującymi zwierzęta
gospodarskie, produkcją produktów pochodzenia zwierzęcego i wprowadzaniem ich
na rynek oraz dysponują kadrą urzędowych lekarzy weterynari , tj. inspektorów
5

wyspecjalizowanych do sprawowania takiego nadzoru. Zatem zasadne jest, aby
organy tej Inspekcji sprawowały również nadzór nad produkcją, w tym
przetwarzaniem, produktów pochodzenia zwierzęcego produkowanych przez
rolników w ramach zakładów prowadzących handel detaliczny, które zaopatrują w
takie produkty wyłącznie konsumentów końcowych.


Zgodnie z definicją handlu detalicznego, określoną w art. 3 pkt 7
rozporządzenia (WE) nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28
stycznia 2002 r. ustanawiającego ogólne zasady i wymagania prawa
żywnościowego, powołującego Europejski Urząd ds. bezpieczeństwa żywności oraz
ustanawiającego procedury w zakresie bezpieczeństwa żywności (Dz. Urz. WE L 31
z 01.02.2002, str. 1; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 15, t. 6, str.463)
pod pojęciem ,,handel detaliczny” należy rozumieć: „obsługę i/lub przetwarzanie
żywności i jej przechowywanie w punkcie sprzedaży lub w punkcie dostaw dla
konsumenta finalnego; określenie to obejmuje terminale dystrybucyjne, działalność
cateringową, stołówki zakładowe, catering instytucjonalny, restauracje i podobne
działania związane z usługami żywnościowymi, sklepy, centra dystrybucji w
supermarketach i hurtownie”.


W ramach handlu detalicznego możliwe jest zatem, oprócz sprzedaży
konsumentom końcowym, również produkcja i przetwarzanie żywności, a więc, np.
rozbiór, krojenie i mielenie mięsa, a także produkcja produktów mięsnych takich jak
wędliny, kiełbasy, pasztety, kaszanki oraz sery i wędzone ryby. Możliwość produkcji i
przetwarzania produktów pochodzenia zwierzęcego w ramach handlu detalicznego
została wskazana w dokumencie opracowanym przez Dyrekcję Generalną ds.
Zdrowia i Ochrony Konsumentów Komisji Europejskiej, pt. „Dokument roboczy służb
Komisji w sprawie interpretacji niektórych przepisów dotyczących elastyczności,
przewidzianych w regulacjach prawnych w sprawie higieny. Najczęściej zadawane
pytania. Wytyczne dla przedsiębiorstw sektora spożywczego”. Przykładowo, zgodnie
z punktem 2.3. Pytanie 8, ww. dokumentu, produkcja sera w gospodarstwie, co do
zasady, powinna odbywać się w zakładzie zatwierdzonym, jednakże, jeżeli ser
produkowany jest i sprzedawany wyłącznie w gospodarstwie lub na lokalnym rynku
bezpośrednio konsumentowi końcowemu, to działalność taka objęta jest definicją
handlu detalicznego.


Celem proponowanej zmiany jest zatem objęcie nadzorem Inspekcji
Weterynaryjnej zakładów prowadzących handel detaliczny, prowadzonych przez
6

rolników, w których dokonuje się zarówno produkcji, w tym przetwarzania, produktów
pochodzenia zwierzęcego jak i ich sprzedaży wyłącznie konsumentom końcowym w
miejscu produkcji i/lub na targowisku, tj. np. przydomowych zakładów
zlokalizowanych na terenie gospodarstw rolnych, w których produkuje się sery,
wędliny, pasztety, wędzone ryby, itd.


Jednocześnie należy podkreślić, że pod względem wymagań higienicznych,
zakłady prowadzące handel detaliczny, w których dokonuje się produkcji i
przetwarzania żywności w celu jej dostarczania wyłącznie konsumentom końcowym,
powinny spełniać wymogi określone przede wszystkim w rozporządzeniu (WE) nr
852/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie
higieny środków spożywczych (Dz. Urz. UE L 139 z 30.04.2004, str. 1, z późn. zm. ;
Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 13, t. 34, str. 319) oraz przepisach
wydanych w trybie tego rozporządzenia.


W art. 3 pkt 3 projektowanej ustawy proponuje się zmianę przepisu art. 20 ust.
1 pkt 1 lit. a w ustawie z dnia 29 stycznia 2004 r. o produktach pochodzenia
zwierzęcego (Dz. U. z 2014 r. poz. 1577) mającą na celu włączenie zakładów
prowadzonych przez rolników, w których produkuje się produkty pochodzenia
zwierzęcego i wprowadza je na rynek w ramach handlu detalicznego do katalogu
zakładów podlegających obowiązkowi wpisu do rejestru prowadzonego przez
powiatowego lekarza weterynari , analogicznie jak w przypadku sprzedaży
bezpośredniej oraz działalności marginalnej, lokalnej i ograniczonej.


Natomiast celem zmiany zaproponowanej w art. 3 pkt 1 i 2 projektowanej
ustawy jest wprowadzenie zmian do ww. ustawy o produktach pochodzenia
zwierzęcego w zakresie wdrożenia do prawa krajowego przepisów dyrektywy Rady
2002/99/WE z dnia 16 grudnia 2002 r. ustanawiającej przepisy sanitarne regulujące
produkcję, przetwarzanie, dystrybucję oraz wprowadzanie produktów pochodzenia
zwierzęcego przeznaczonych do spożycia przez ludzi (Dz. Urz. WE L 18 z
23.01.2003, str. 11; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 3, t. 38, str. 124)
w związku z uzyskanymi doświadczeniami wynikającymi z wystąpieniem na
terytorium Polski afrykańskiego pomoru świń u dzików.


Przedmiotowa dyrektywa została wdrożona do prawa krajowego w art. 9 i 10
ww. ustawy o produktach pochodzenia zwierzęcego oraz w rozporządzeniu Ministra
Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 września 2010 r. w sprawie produkcji produktów
pochodzenia zwierzęcego pochodzących z obszarów podlegających ograniczeniom,
7

nakazom lub zakazom (Dz. U. Nr 183, poz. 1231, z późn. zm.). Dyrektywa ta
zobowiązuje państwa członkowskie do podjęcia środków zapewniających, aby na
wszystkich etapach produkcji, przetwarzania i dystrybucji produktów pochodzenia
zwierzęcego podmioty gospodarcze sektora spożywczego nie przyczyniły się do
rozprzestrzeniania chorób przenoszonych na zwierzęta.
Przepisy przedmiotowej dyrektywy określają pewne ograniczenia w zakresie
produkcji, przetwarzania i dystrybucji produktów pochodzenia zwierzęcego, które
pozyskano od zwierząt pochodzących z gospodarstw, zakładów, terytorium lub
części terytorium podlegającym ograniczeniom w zakresie zdrowia zwierząt mającym
zastosowanie do danych zwierząt i produktów na podstawie przepisów wskazanych
w załączniku I do ww. dyrektywy, tj. przepisów dotyczących środków zwalczania
klasycznego pomoru świń, afrykańskiego pomoru świń, pryszczycy, księgosuszu,
choroby pęcherzykowej świń, grypy ptaków, rzekomego pomoru drobiu oraz
niektórych chorób akwakultury.
Mając na uwadze powyższe, konieczne jest między innymi, w celu uniknięcia
problemów interpretacyjnych, uwzględnienie w przepisach krajowych wdrażających
przedmiotową dyrektywę precyzyjnego wskazania, że określone ograniczenia mają
zastosowanie tylko do tych zwierząt i produktów, w stosunku do których
wprowadzono ograniczenia w zakresie zdrowia zwierząt w związku z przepisami
dotyczącymi zwalczania określonych chorób zakaźnych zwierząt. W tym celu
proponuje się odpowiednio zmienić przepisy art. 9 i 10 przedmiotowej ustawy. Taki
zapis precyzyjnie wskaże, że ograniczenia w produkcji i wprowadzaniu na rynek
produktów pochodzenia zwierzęcego będą dotyczyły tylko tych produktów, które
pozyskano od zwierząt z gatunków, co do których przepisy dotyczące zwalczania
chorób zakaźnych wprowadziły określone ograniczenia, a nie do wszystkich
gatunków zwierząt, które są wrażliwe na daną chorobę. Tu przykładem może być
zwalczanie afrykańskiego pomoru świń, który wystąpił tylko u dzików, a na tę
chorobę wrażliwe są także świnie.
Reasumując przedmiotowa nowelizacja ma na celu wskazanie, że
pierwszeństwo mają zawsze ograniczenia w produkcji i wprowadzaniu na rynek
zwierząt i produktów ustanowione przez przepisy szczególne dotyczące zwalczania
określonych chorób zakaźnych zwierząt, które mogą ustanowić odrębne zasady w
tym zakresie.
8

Ponadto należy zauważyć, że w dyrektywie Rady 2002/99/WE jest mowa o
środkach podejmowanych przez państwa członkowskie na wszystkich etapach
produkcji, przetwarzania i dystrybucji produktów pochodzenia zwierzęcego. Zgodnie
z definicją wskazaną w ww. dyrektywie termin „wszystkie etapy produkcji,
przetwarzania i dystrybucji” oznacza wszystkie etapy, od produkcji podstawowej
żywności pochodzenia zwierzęcego, aż po składowanie, transport, sprzedaż lub
dostawę do konsumenta końcowego włącznie. Natomiast zgodnie z przepisami ww.
ustawy o produktach pochodzenia zwierzęcego przez produkcję należy rozumieć: „co
najmniej jedną z następujących czynności: pozyskiwanie, chów, wytwarzanie,
oczyszczanie, rozbiór, przetwarzanie, pakowanie, przepakowywanie,
przechowywanie lub transport”, a zgodnie z ww. rozporządzeniem (WE) nr 178/2002
,,wprowadzanie na rynek” oznacza: „posiadanie żywności lub pasz w celu sprzedaży,
z uwzględnieniem oferowania do sprzedaży lub innej formy dysponowania,
bezpłatnego lub nie oraz sprzedaż, dystrybucję i inne formy dysponowania”.
Natomiast w przepisach art. 9 ww. ustawy o produktach pochodzenia zwierzęcego
wdrażających do polskiego porządku prawnego przepisy ww. dyrektywy użyto
jedynie określenia ,,wprowadzanie na rynek”, co nie jest jednoznaczne z definicją
,,wszystkie etapy produkcji, przetwarzania i dystrybucji”. W związku z powyższym
konieczna jest odpowiednia zmiana art. 9 ww. ustawy.
Ponadto proponuje się zmienić opisaną w art. 10 ww. ustawy o produktach
pochodzenia zwierzęcego konstrukcję odstępstwa. W związku z powyższym
proponuje się zrezygnować ze wskazywania, że odstępstwo to dotyczy produkcji na
obszarze podlegającym ograniczeniom. W ten sposób odstępstwo to będzie miało
zastosowanie do produkcji i wprowadzania na rynek produktów pochodzenia
zwierzęcego pochodzących z obszarów podlegających ograniczeniom, co będzie w
sposób bardziej precyzyjny wdrażało przepisy art. 4 ww. dyrektywy Rady
2002/99/WE.
W art. 4 projektowanej ustawy proponuje się zmianę brzmienia przepisu art.
20 ust. 1c pkt 3 lit. b ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób
fizycznych (Dz. U. z 2012 r. poz. 361, z późn. zm.). W obecnym brzmieniu przepis
ten wyłącza z miejsc sprzedaży bezpośredniej przetworzonych przez producentów
rolnych produktów żywnościowych budynki lub ich części, w związku z tym
spowoduje trudności ze sprzedażą produktów żywnościowych, które wymagają
przechowywania w ladach chłodniczych. Zgodnie z definicją określoną w art. 3
9