Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym

Dodatkowo należy wskazać, iż uzasadnieniem dla objęcia wielkopowierzchniowych obiektów
handlowych obowiązkiem lokalizacji wyłącznie na obszarach, na których obowiązuje plan
miejscowy jest ich istotny wpływ na stan zagospodarowania przestrzennego oraz równowagę
procesów ekonomicznych w gminie. Rozbudowane regulacje dotyczące lokalizowania tego
typu obiektów obecne są niemal w każdym z państw Unii Europejskiej. Jako przykład można
wskazać duńską ustawę planistyczną (tekst jednolity nr 813 z 21 lipca 2007 r.), która zawiera
wyeksponowany rozdział (2D) poświęcony regulacji handlu. W art. 5l tej ustawy
stwierdzono, że wśród celów planowania przestrzennego znajduje się promowanie
dostępności do zróżnicowanych obiektów handlowych w małych i średnich miastach, a także
dzielnicach dużych miast, zapewnienie, by obszary przeznaczone pod cele handlowe miały
zapewniony dobry dostęp za pomocą różnych środków transportu, włączając transport pieszy,
rowerowy oraz publiczny, a także promowanie zrównoważonej struktury handlu, która
ogranicza dystans, jaki mają do pokonania klienci. Dalsze regulacje tej ustawy dają gminie
możliwość szerokiej regulacji w zakresie handlu detalicznego, m. in. poprzez ustalanie
ilościowych limitów obiektów danego typu na obszarze objętym aktem planistycznym.
Również w polskich regulacjach prawnych można natrafić na ograniczone rozwiązania
mające cechy regulacji działalności handlowej – wspomniano o nich w kwestionowanym
akapicie. Niezbędne jest także przeanalizowanie wyroku Trybunału Konstytucyjnego w
sprawie
K
46/07,
dotyczącej
ustawy
regulującej
działalność
obiektów
wielkopowierzchniowych. Istotą badanego w sprawie problemu był uznaniowy i
indywidualny charakter rozstrzygnięcia pozwalającego na funkcjonowanie takiego obiektu,
mający
w
istocie
charakter koncesji,

do której uzyskania wymagane były np. opinie organów kolegialnych. W uzasadnieniu
wyroku Trybunał zawarł jednak niezwykle istotne stwierdzenia. Przede wszystkim TK
stwierdził, że „„Wolność działalności gospodarczej” […] nie ma charakteru absolutnego,
może i musi podlegać różnego rodzaju ograniczeniom, co wynika choćby z zaakcentowania w
art. 20 „społecznego” charakteru gospodarki rynkowej. Ograniczenia te, ze względu na
charakter działalności gospodarczej i jej bliski związek z interesami innych osób oraz
interesem publicznym, mogą być większe niż w odniesieniu do praw lub wolności o
charakterze osobistym bądź politycznym. W interesie państwa leży bowiem tworzenie ram
prawnych obrotu gospodarczego, pozwalających zminimalizować niekorzystne skutki
mechanizmów wolnorynkowych, o ile skutki te ujawniają się w sferze nieobojętnej dla

1 Raport sporządzony przez Hol and Van Gijzen na zlecenie Komisji Europejskiej – Grupy Eksperckiej ds. Dyrektywy Usługowej
(niepubl.).
państwa ze względu na ochronę powszechnie uznawanych wartości. Mimo powyższego
ustawodawca nie może wolności działalności gospodarczej reglamentować w sposób
dowolny, a art. 22 Konstytucji stawia w tym względzie dwa warunki: w płaszczyźnie formalnej
wymaga, by ograniczenie było wprowadzone w drodze ustawy, w płaszczyźnie materialnej zaś
– by uzasadnione było „ważnym interesem publicznym”. Ów „ważny interes publiczny” –
choć jest kategorią ocenną – nie może być interpretowany rozszerzająco ani prowadzić do
ograniczenia innego odrębnego prawa, a konstytucyjnie dopuszczalne ograniczenie musi być
na tyle merytorycznie uzasadnione, by w konflikcie z zasadą swobodnej działalności
gospodarczej rachunek aksjologiczny przeważył na jego korzyść.”. W końcowej części
uzasadnienia zawarto ponadto stwierdzenie, że „Trybunał Konstytucyjny nie traci z pola
widzenia faktu, że funkcjonowanie sklepów, zwanych potocznie supermarketami, rodzi
problemy, natury zarówno ekonomicznej, jak i społecznej.”. Rozwiązanie zakładające
wprowadzenie regulacji dotyczącej handlu wielkopowierzchniowego w drodze aktu prawa
miejscowego, jest również zgodne z dyrektywą usługową (dyrektywa 2006/123/WE
Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 grudnia 2006 r. dotycząca usług na rynku
wewnętrznym [Dz. Urz. UE L 376 z 27.12.2006, str. 36), której ograniczenia dotyczą w
przeważającej mierze postępowań indywidualnych w przedmiocie umożliwienia
wykonywania działalności gospodarczej.
Jednocześnie należy zauważyć, iż omawiane propozycje zmian w obrębie art. 10 (dodanie ust.
3a i 3b) nie zmieniają sytuacji prawnej inwestora, ale znacząco wpływają na działania gminy
– dzięki drobnej zmianie, zgodnie z którą to nie uchwalenie planu miejscowego dla
wskazanego w studium obszaru rozmieszczenia WOH będzie obowiązkowe, lecz lokalizacja
WOH będzie mogą nastąpić wyłącznie na podstawie planu miejscowego, gminy nie będą
ponosiły kosztów uchwalania planów miejscowych dla przedmiotowych obszarów, dla
których brak jest zainteresowań inwestora. Obecnie obowiązek gminy do przystąpienia do
sporządzenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w przypadku powstaje po
upływie 3 miesięcy od dnia ustanowienia tego obowiązku, tj. w omawianym przypadku,
uchwalenia studium. W tym miejscu podkreślić należy, iż koszt uchwalenia planu
miejscowego, to nie tylko koszty administracyjne związane ze sporządzeniem jego projektu,
uzgadnianiem, opiniowaniem oraz konsultacjami ze społecznością lokalną, ale przede
wszystkim koszty odszkodowań wynikające z art. 36 ustawy o planowaniu i
zagospodarowaniu przestrzennym.
Zmiana w ramach art. 15 stanowi tzw. konsekwencję legislacyjną zmian wprowadzanych w
art. 10. Jednocześnie projektowany przepis wskazuje, iż plan miejscowy przewidujący
lokalizację WOH będzie musiał być sporządzany dla terenu położonego na obszarze
obejmującym co najmniej obszar na którym powinny nastąpić zmiany w strukturze
funkcjonalno - przestrzennej, w wyniku realizacji tego obiektu. Tym samym nie będzie
możliwe, w przypadku wystąpienia zmian w strukturze funkcjonalno – przestrzennej,
uchwalenie planu miejscowego ograniczonego wyłącznie do nieruchomości, na których jest
planowana inwestycja. Rozwiązanie to ma bardzo istotne znaczenie tak dla społeczności
lokalnej jak i dla inwestora – plan miejscowy obejmując obszar zmian przestrzennych będzie
regulował kwestie, które w innym przypadku, na etapie realizacji i funkcjonowania
inwestycji, mogły by rodzić konflikty przestrzenne – regulacja wpłynie na zwiększenie się
bezpieczeństwa inwestycyjnego.
W zakresie przepisów przejściowych proponuje się by plany miejscowe obowiązujące w dniu
wejścia w życie ustawy zachowały moc, a studia uchwalone przed dniem wejścia w życie
ustawy zachowały ważność. Przepis ten jest konieczny z uwagi na fakt, iż zarówno art. 10 ust.
3a i 3b, jak i art. 15 dotyczą treści studium i planu miejscowego, a więc ich zmiana stanowi
swoistą zmianę przepisu upoważniającego do wydania aktu prawa miejscowego lub
dokumentu polityki wewnętrznej.
Przewiduje się, iż ustawa wejdzie w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.
Skutki regulacji dla budżetu państwa i budżetów jednostek samorządu terytorialnego
Projektowane przepisy nie wpłyną na dochody i wydatki budżetu państwa oraz budżetów
powiatów i województw, natomiast mogą wpłynąć na racjonalne rozłożenie kosztów
sporządzania planów miejscowych w czasie. Wpływ projektowanych regulacji na budżety
gmin w określonych latach jest niemożliwy do oszacowania – ustawa o planowaniu i
zagospodarowaniu przestrzennym jest ustawą proceduralną, a plan miejscowy aktem, którego
uchwalenie należy do wyłącznych kompetencji gminy, tym samym to od decyzji gmin będą
zależały wydatki związane z uchwalaniem planów miejscowych oraz ich rozłożenie w czasie.
Regulacje nie dotyczą powiatów i samorządów wojewódzkich, a więc nie mają wpływu na
budżety tych jednostek samorządu terytorialnego.
Projektowane zmiany nie wpłyną także na budżet państwa. Proponowane regulacje stanowią
odzwierciedlenie ukształtowanej linii orzeczniczej i nie będą miały wpływu na poziom
inwestycji w WOH.
Zgodność z regulacji z prawem Unii Europejskiej
Materia, której dotyczy projekt ustawy, nie jest objęta prawem Unii Europejskiej.