Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo bankowe oraz ustawy o kredycie konsumenckim

Druk nr 3301


Warszawa, 19 lutego 2015 r.
SEJM

RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
VII kadencja









Pan

Radosław Sikorski

Marszałek Sejmu

Rzeczypospolitej Polskiej




Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2
kwietnia 1997 r. i na podstawie art. 32 ust. 2 regulaminu Sejmu niżej podpisani
posłowie wnoszą projekt ustawy:

- o zmianie ustawy - Prawo bankowe oraz
ustawy o kredycie konsumenckim.

Do reprezentowania wnioskodawców w pracach nad projektem ustawy
upoważniamy pana posła Andrzeja Romanka.

(-) Andrzej
Dąbrowski;
(-) Andrzej Dera; (-) Mieczysław
Golba; (-) Jarosław Gowin; (-) Patryk Jaki; (-) Beata Kempa; (-) Arkadiusz
Mularczyk;
(-) Krzysztof
Popiołek; (-) Józef Rojek; (-) Andrzej
Romanek;
(-) Edward Siarka; (-) Tadeusz
Woźniak;
(-) Jan
Ziobro; (-) Kazimierz Ziobro; (-) Jacek Żalek.


Projekt

USTAWA
z dnia ……………….. 2015 r.
o zmianie ustawy – Prawo bankowe oraz ustawy o kredycie konsumenckim.


Art. 1. W ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe:
1) po art. 69 dodaje się art. 69a w brzmieniu:
„Art. 69a. 1. W przypadku umowy o kredyt denominowany lub indeksowany
do waluty innej niż waluta polska, kredytobiorca będący konsumentem w
rozumieniu ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny, nie ponosi
ryzyka wzrostu kursu waluty w stosunku do waluty polskiej o więcej niż 30%
w stosunku do kursu z dnia udzielenia kredytu.
2. Jeżeli kurs waluty obcej jest wyższy o więcej niż 30% w stosunku do kursu
obowiązującego w dniu udzielenia kredytu, bank dla potrzeb obliczania
wysokości należnych w walucie polskiej rat kapitałowo-odsetkowych oraz
uwzględniania przedterminowej spłaty całości lub części kredytu
dokonywanych w walucie polskiej stosuje kurs w wysokości nie wyższej niż
kurs z dnia udzielenia kredytu powiększony o 30%.
3. Na potrzeby niniejszego artykułu, stosuje się kursy walut obcych ogłaszane
przez Narodowy Bank Polski.”;
2) art. 74 otrzymuje brzmienie:
„Art. 74. 1. W czasie obowiązywania umowy kredytu kredytobiorca jest
obowiązany przedstawić - na żądanie banku - informacje i dokumenty
niezbędne do oceny jego sytuacji finansowej i gospodarczej oraz
umożliwiające kontrolę wykorzystania i spłaty kredytu.
2. Wobec kredytobiorcy będącego konsumentem w rozumieniu ustawy z dnia
23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny, któremu udzielono kredytu, a który
został choćby częściowo zabezpieczony hipotecznie, ustęp powyższy stosuje
się wyłącznie w zakresie kontroli wykorzystania i spłaty kredytu.”;
3) w art. 75 po ust. 4 dodaje się ust. 5 w brzmieniu:
„5. Bank nie może obniżyć kwoty udzielonego kredytu ani wypowiedzieć
konsumentowi w rozumieniu ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks
cywilny umowy kredytu z powodu utraty zdolności kredytowej, jeżeli
wierzytelność banku jest choćby częściowo zabezpieczona hipotecznie a
kredyt został już wypłacony.”.

Art. 2. W ustawie z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (Dz. U. z 2014 r.,
Poz. 1497 z późn. zm.):
1) W art. 35 po ust. 1 dodaje się ust. 1a w brzmieniu:
„1a. W przypadku kredytu zabezpieczonego chociażby częściowo hipotecznie,
kredytodawca nie może obniżyć kwoty udzielonego kredytu ani wypowiedzieć
umowy kredytu z powodu utraty przez kredytobiorcę zdolności kredytowej.”;
2) Po art. 35a dodaje się art. 35b w brzmieniu:
„35b. 1. W przypadku umowy o kredyt denominowany lub indeksowany do
waluty innej niż waluta polska, kredytobiorca nie ponosi ryzyka wzrostu kursu
waluty w stosunku do waluty polskiej o więcej niż 30% w stosunku do kursu z
dnia udzielenia kredytu.
2. Jeżeli kurs waluty obcej jest wyższy o więcej niż 30% w stosunku do kursu
obowiązującego w dniu udzielenia kredytu, kredytodawca dla potrzeb
obliczania wysokości należnych w walucie polskiej rat kapitałowo-
odsetkowych oraz uwzględniania przedterminowej spłaty całości lub części
kredytu dokonywanych w walucie polskiej stosuje kurs w wysokości nie
wyższej, niż kurs z dnia udzielenia kredytu powiększony o 30%.
3. Na potrzeby niniejszego artykułu, stosuje się kursy walut obcych ogłaszane
przez Narodowy Bank Polski.”;
3) W art. 40 po ust. 3 dodaje się ust. 4 w brzmieniu:
„4. W przypadku kredytu, który został zabezpieczony chociażby częściowo
hipotecznie, ustęp 1 powyżej stosuje się wyłącznie w zakresie kontroli
wykorzystania i spłaty kredytu.”.

Art. 3. Do istniejących już zobowiązań z umów kredytu stosuje się z dniem wejścia w
życie niniejszej ustawy przepisy tej ustawy.


Art. 4. Ustawa wchodzi w życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia.




UZASADNIENIE
1.
Potrzeba i cel wydania ustawy.
W latach 2006 – 2008 banki masowo udzielały kredytów mieszkaniowych zabezpieczonych
hipotecznie w walucie obcej lub indeksowanych do waluty obcej, przede wszystkim do franka
szwajcarskiego.
Konsumenci biorąc długoterminowe kredyty mieszkaniowe nie byli w pełni świadomi ryzyka
jakie wiąże się z zaciąganiem zobowiązań w walucie obcej. Nie byli oni też o tym ryzyku
właściwie informowani przez bank. Konsumenci mieli prawo spodziewać się, że kurs franka
szwajcarskiego pozostanie stabilny tak jak był stabilny przez ponad 10 lat poprzedzających
rok 1996. Kurs franka szwajcarskiego wahał się wówczas +/- 20% od poziomu 2,5 złotego za
1 franka. Konsumenci zakładali wobec tego, że kurs franka pozostanie stabilny, a może nawet
waluta polska będzie się umacniać a w takim przekonaniu utwierdzały ich również banki.
Jednak zmiany jakie zaszły w światowej gospodarce po roku 2008 pokazały, że kurs waluty
obcej może w stosunkowo krótkim okresie wzrosnąć o 30, 50 czy nawet 100%, tak jak miało
to miejsce w przypadku franka szwajcarskiego.



W rezultacie, zobowiązania kredytobiorców wzrosły w tym samym stopniu. Wzrosła zarówno
wysokość bieżących rat kapitałowo-odsetkowych, jak i równowartość w złotych sumy
kredytu denominowanego lub indeksowanego w walucie obcej. Należy uznać za
niedopuszczalne, aby bank – będący profesjonalistą na rynku kredytów i instrumentów
finansowych – proponował klientom będącymi konsumentami o przeciętnym rozeznaniu w
rynku finansowym – taki produkt kredytowy, który może doprowadzić do nieograniczonego
wzrostu zadłużenia, a także i niewypłacalności.
Klauzule indeksacyjne zawarte w umowach kredytowych proponowanych przez banki zostały
uznane za klauzule sprzeczne z interesami konsumentów, a przez to nieważne w szeregu
orzeczeń sądowych.
Wyrokiem z 27.08.2012 (XVII AmC 5344/11), Sąd Okręgowy w Warszawie uznał klauzulę
indeksacyjną banku BPH za nieważną. Wyrokiem z 26.01.2011 (XVII AmC 1531/09) Sąd
Okręgowy w Warszawie uznał klauzulę indeksacyjną BRE Banku (mBank) za nieważną.
Wyrokiem z 14.12.2010 r. (XVII AmC 426/09) Sąd Okręgowy w Warszawie uznał za
nieważną klauzule indeksacyjną i inne Millenium Banku.
W rezultacie tych wyroków, banki straciły możliwość stosowania w umowach kredytowych
(zarówno tych już zawartych jak i tych zawieranych w przyszłości), klauzul indeksacyjnych,
które uzależniają stosowany kurs waluty obcej od swobodnego uznania banku – strony
umowy kredytowej.
Jednak wyroki powyższe nie zmieniają sytuacji kredytobiorców kredytów denominowanych
w walucie obcej, ani też nie ograniczają ryzyka, na jakie narażony jest konsument, w
przypadku kiedy bank posługuje się w celach indeksacji kredytu kursem waluty obcej na
przykład stosowanym przez Narodowy Bank Polski – tego typu postanowienie nie zostało
zakwestionowane przez sąd ochrony konkurencji i konsumenta.
2. Stan rzeczywisty w normowanej dziedzinie oraz różnica pomiędzy dotychczasowym a
projektowanym stanem prawnym.
Konsument może poszukiwać ochrony na gruncie innych przepisów. Na gruncie ustawy o
zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, praktykę rynkową uznaje się za zaniechanie
wprowadzające w błąd, jeżeli pomija istotne informacje potrzebne przeciętnemu
konsumentowi do podjęcia decyzji dotyczącej umowy i tym samym powoduje lub może
powodować podjęcie przez przeciętnego konsumenta decyzji dotyczącej umowy, której
inaczej by nie podjął. Ustawa wprowadza zakaz stosowania nieuczciwych praktyk
rynkowych. W przypadku kredytów denominowanych lub indeksowanych do walut obcych
mieliśmy do czynienia właśnie z pominięciem istotnych informacji, które wprowadziły
konsumentów w błąd.