Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo o aktach stanu cywilnego oraz ustawy o opłacie skarbowej

6. Wójt lub burmistrz (prezydent) zatrudnia zastępców
kierownika urzędu stanu cywilnego.
Art. 6a jak w wersji I”.
Analiza uwag zgłoszonych przez Stowarzyszenie USC prowadzi do
wniosku, że dotyczą one trzech grup postulatów:
─ pozbawienie lub ograniczenie roli wójta (burmistrza, prezydenta
miasta) jako kierownika urzędu stanu cywilnego – zgodnie z ustawą
o samorządzie gminnym wójt kieruje bieżącymi sprawami gminy oraz
reprezentuje ją na zewnątrz. Swoje zadania wykonuje przy pomocy
urzędu gminy, którego jest kierownikiem. Jako kierownik urzędu wójt
wykonuje uprawnienia zwierzchnika służbowego w stosunku do
pracowników urzędu oraz kierowników gminnych jednostek
organizacyjnych. Wprowadzenie przepisu, zgodnie z którym wójt
zostałby pozbawiony możliwości wykonywania obowiązków
kierownika urzędu stanu cywilnego, doprowadziłoby do kuriozalnej
sytuacji, gdy zwierzchnik służbowy posiadałby mniejsze uprawnienia
niż osoba mu podległa. Dodatkowo proponowana zmiana mogłaby
osłabić pozycję kierownika usc, gdyż pozbawienie wójta uprawnień
z zakresu rejestracji stanu cywilnego, przy dodatkowym uwzglę-
dnieniu, że są to zadania zlecone, doprowadziłoby do marginalizacji
roli urzędu stanu cywilnego jako odrębnego tworu organizacyjnego,
niezależnego od wójta,
─ obligatoryjne powoływanie kierownika usc w gminach będących
siedzibą starostwa i w innych gminach, których okręg działania
urzędu stanu cywilnego zamieszkuje powyżej 30.000 mieszkańców
– zaproponowana granica 50.000 mieszkańców wynika z liczby
zdarzeń mających miejsce w średnim usc. Zestawienie szacunkowych
danych dotyczących liczby mieszkańców oraz liczby zdarzeń pozwala
na utrzymanie przepisu obligatoryjnego zatrudniania innego
kierownika usc w tych miejscowościach. Obniżenie wskazanej

16
granicy skutkowałoby wzrostem wydatków dla budżetów jednostek
samorządu terytorialnego, który nie w każdym przypadku byłby
uzasadniony liczbą wykonywanych przez kierownika usc
obowiązków. Jednocześnie należy zwrócić uwagę, że zaproponowane
przepisy nie wykluczają możliwości zatrudnienia dodatkowego
kierownika usc również w gminach, gdzie liczba mieszkańców jest
mniejsza niż 50.000,
─ ograniczenie wymogów dotyczących wykształcenia wyłącznie do
osób zatrudnionych po wejściu w życie ustawy, z pominięciem
dotychczasowych kierowników usc – podstawowym założeniem
projektu ustawy jest poprawa jakości rejestracji stanu cywilnego przez
podniesienie kwalifikacji kierowników usc. Z analizy informacji
o aktualnym stanie kadrowym usc wynika, że 48 % kierowników usc
i 50 % ich zastępców posiada średnie wykształcenie, pomimo
istniejącego od 1990 r. wymogu posiadania wyższego wykształcenia.
Wskazane dane, poparte napływającymi do MSWiA sygnałami
o szeregu uchybień, jakie powstają przy rejestracji stanu cywilnego
oraz wzrostem wymagań, jakie stawia się przed kierownikiem usc,
wymagają podjęcia działań zmierzających do poprawy sytuacji.
Uwzględnienie proponowanej zmiany w znaczny sposób wydłużyłoby
proces naprawczy, a stosowanie zaproponowanych wymogów jedynie
do nowych kandydatów doprowadziłoby do zróżnicowania pozycji
kierownika usc. Jednocześnie zaznaczyć należy, że projekt ustawy
przewiduje 6-letni okres na uzupełnienie wymaganego wykształcenia,
─ zmiana art. 3 projektu poprzez nadanie mu brzmienia: „Stosunki pracy
osób zatrudnionych na stanowisku kierownika urzędu stanu cywilnego
lub zastępcy kierownika urzędu stanu cywilnego z wyjątkiem osób
dotychczas zatrudnionych na podstawie mianowania, w dniu wejścia
w życie niniejszej ustawy przekształcają się w stosunki pracy na
podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony” – w projekcie ustawy

17
odstąpiono od regulowania zagadnień związanych ze stosunkami
pracy kierowników usc i ich zastępców. Osoby wykonujące
przedmiotowe funkcje są pracownikami samorządowymi, a zatem
reguły dotyczące ich stosunków pracy powinny podlegać ustawie
o pracownikach samorządowych. Tym samym art. 3 ust. 1 przed-
miotowego projektu został ograniczony do problematyki sanacji
błędnego zatrudnienia kierowników usc i ich zastępców,
z pominięciem kwestii przekształcania się stosunków pracy.
Odnosząc się do uwag zgłoszonych przez Stowarzyszenie USC,
należy zaznaczyć, że przedstawiciele tej organizacji wzięli udział
w konferencji uzgodnieniowej, która odbyła się dnia 18 czerwca
2008 r. Wspólna analiza zgłoszonych uwag spowodowała, że
Stowarzyszenie zgodziło się na przepis utrzymujący wójta
(burmistrza, prezydenta miasta) jako kierownika usc oraz 50.000
mieszkańców jako cenzus wyznaczający obligatoryjne zatrudnienie
dodatkowego kierownika usc, podtrzymując swoją uwagę dotyczącą
wymogu wykształcenia. Wspólnie uznano, że kluczową rolą projektu
jest usankcjonowanie wadliwie dokonanych czynności z zakresu
rejestracji stanu cywilnego.
2) Wojewoda
Lubelski
─ zmiana treści art. 6 ust. 3 i 5 w części dotyczącej nadania wyłącznego
uprawnienia do zatrudnienia innego kierownika usc i jego zastępcy –
wójtowi, burmistrzowi (prezydentowi). Zdaniem Wojewody
Lubelskiego powyższy przepis niekorzystnie zmieni status kierownika
usc i spowoduje, że wskazane stanowisko będzie niestabilne
i uzależnione od politycznych preferencji wójta – skutecznym
przeciwdziałaniem dla obaw dotyczących uzależnienia zatrudniania
kierownika usc od politycznych preferencji wójta są przepisy ustawy
o pracownikach samorządowych w części dotyczącej wymogu
przeprowadzenia konkursu na kierownicze stanowiska urzędnicze

18
oraz przepisy niniejszego projektu wprowadzające wysokie wymogi,
jakie musi spełniać kandydat na to stanowisko. Dodatkowo zaznaczyć
należy, że proponowany przepis jest zgodny z przywołaną ustawą
o pracownikach samorządowych, która stanowi, że czynności
w sprawach z zakresu prawa pracy za pracodawców samorządowych
wobec kierowników gminnych jednostek samorządowych dokonuje
wójt,
─ zmiana treści art. 6 ust. 4 przez znaczne ograniczenie lub rezygnację
z granicy zobowiązującej do zatrudnienia kierownika, określoną
liczbą mieszkańców gminy – uzasadnienie jak wyżej,
─ zmiana redakcji art. 3 projektu przez zwolnienie z obowiązku
uzupełnienia wykształcenia kierowników usc i ich zastępców, którzy
ukończyli 50. rok życia – uzasadnienie jak wyżej.
3) Forum Pracowników USC przy Małopolskim Instytucie Samorządu
Terytorialnego i Administracji w Krakowie
─ nadanie art. 6 ust. 4 następującej treści: „Wójt, burmistrz (prezydent)
zatrudnia innego kierownika usc w gminach powyżej 50.000
mieszkańców oraz w gminach, w których znajdują się szpitale
powiatowe” – uzasadnienie jak wyżej.
4) Wojewoda
Podlaski
─ zmiana treści art. 3 ust. 1 projektu przez doprecyzowanie, że ma on
zastosowanie wyłącznie do stosunków pracy (osób zatrudnionych na
stanowisku kierownika urzędu stanu cywilnego lub zastępcy
kierownika urzędu stanu cywilnego), które uważane są za stosunki
pracy nawiązane na podstawie powołania w rozumieniu Kodeksu
pracy. Rozszerzenie wskazanego przepisu na stosunki pracy
nawiązane na podstawie mianowania naruszy zasadę praw nabytych
– uzasadnienie jak wyżej.


19
5) Wojewoda
Łódzki
─ dodanie do art. 3 ust. 3 o następującej treści: „Osoby zatrudnione na
stanowisku kierownika urzędu stanu cywilnego lub zastępcy przed
dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, posiadające co najmniej
15-letni staż pracy, zwalnia się od obowiązku uzyskania wymaganego
wykształcenia” – uzasadnienie jak wyżej.
7. Wstępna opinia o zgodności projektu z prawem Unii Europejskiej
Prawo Unii Europejskiej nie reguluje kwestii objętych projektem ustawy.



8-28-dg

20