eGospodarka.pl
eGospodarka.pl poleca

eGospodarka.plPrawoPrawo dla biznesu › Prawo autorskie a prawo do projektu budowlanego

Prawo autorskie a prawo do projektu budowlanego

2013-10-07 11:48

Prawo autorskie a prawo do projektu budowlanego

Projekt budowlany ©  psynovec - Fotolia.com

Zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 4 lutego 1994 roku o prawie autorskim i prawach pokrewnych (tekst jednolity Dz. U. z 2006 Nr 90, poz. 631, dalej PrAut) przedmiotem prawa autorskiego jest utwór, czyli każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od jego wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia. Stosownie do art. 1 ust. 2 pkt 6 PrAut ochronie prawnoautorskiej podlegają utwory architektoniczne, architektoniczno-urbanistyczne i urbanistyczne.

Przeczytaj także: Prawa autorskie: utwór architektoniczny, czy zwykły obiekt?

Projekt budowlany jest dokumentem określającym w szczególności warunki, sposoby zabudowy i zagospodarowania terenu, czyli zawiera głównie elementy techniczne. Aby prawa do projektu budowlanego podlegało ochronie na podstawie przepisów powołanej ustawy należy zweryfikować czy projekt ten zawiera elementy stanowiące przejaw indywidualnej działalności twórczej. Taki przejawem będą szczególne cechy zaprojektowanego budynku, nadane mu przez twórcę (architekta), np. aranżacja pomieszczeń, elewacji, wszystkie te elementy, które odróżniać będą w sposób dostrzegalny zaprojektowany budynek od innych budowli. Taki projekt budowlany, będący przejawem twórczej działalności o indywidualnym charakterze, podlegać będzie ochronie na podstawie przepisów powołanej ustawy. Dla potrzeb niniejszego opracowania projekt taki w dalszej części zwany będzie projektem budowlanym.

Z kolei projekty, które mają charakter standardowy, powszechnie stosowany w budownictwie lub też stanowią jedynie rozwiązanie problemów technicznych nie podlegają ochronie prawa autorskiego. Zwrócić należy uwagę, iż poza przepisami powołanej ustawy do projektów budowalnych zastosowanie znajdują także przepisy prawa cywilnego (projekt budowlany powstaje na podstawie umowy o dzieło) i prawa administracyjnego (projekt budowlany stanowi podstawę do wydania decyzji administracyjnej jaką jest pozwolenie na budowę). Rozważania dotyczące zakresu ewentualnej ochrony praw autora lub inwestora pozostają jednakże poza zakresem niniejszego opracowania. W dalszej części odniosę się do autorskich praw osobistych i autorskich praw majątkowych twórcy i nabywcy projektu budowlanego. Podmiotem osobistego prawa autorskiego może być tylko osoba fizyczna, czyli w naszym przypadku projektant.

Zwrócić należy uwagę na domniemanie prawne, że twórcą jest osoba, której nazwisko w tym charakterze uwidoczniono na egzemplarzach utworu lub której autorstwo podano do publicznej wiadomości w jakikolwiek sposób w związku z rozpowszechnieniem utworu. Może się tak zdarzyć że pod projektem znajdą się podpisy osób niebiorących twórczego udziału w jego opracowaniu. Mogą to być osoby posiadające stosowne uprawnienia budowlane, które w świetle prawa budowlanego muszą złożyć swoje podpisy pod projektem budowlanym. Nie oznacza to że faktyczny twórca musi się dzielić swoimi przywilejami prawnoautorskimi z osobami do tego nieupoważnionymi. Wspomniane domniemanie jest bowiem domniemaniem wzruszalnym, można je więc obalić w razie zaistnienia sporu. Art. 16 PrAut gwarantuje twórcy projektu prawo do nienaruszalności treści i formy utworu (integralności) oraz jego rzetelnego wykonania.

fot. psynovec - Fotolia.com

Projekt budowlany

Aby prawo do projektu budowlanego podlegało ochronie należy zweryfikować czy projekt ten zawiera elementy stanowiące przejaw indywidualnej działalności twórczej.


Podstawowym celem prawa do integralności jest ochrona więzi łączącej twórcę z utworem. Więź ta może ucierpieć, jeśli utwór jako całość będzie inaczej postrzegany przez odbiorców niż w zamierzeniu pierwotnym projektu. Moim zdaniem każda zmiana, estetyczna czy też funkcjonalna, może spowodować naruszanie integralności utworu, choć w orzecznictwie i literaturze przedmiotu znaleźć można zdania odrębne. Ingerencja w dzieło jakim jest projekt architektoniczny może doprowadzić do zniekształcenia zamysłu twórczego autora projektu. Prawo do rzetelnego wykonania utworu z kolei to prawo do nadzoru nad sposobem korzystania z utworu.

W praktyce najczęściej w umowie o dzieło, o stworzenie projektu budowlanego jaką inwestor zawiera z projektantem (choć może to być także odrębnie zawarta umowa), znajdują się postanowienia, na mocy których projektant sprawować będzie nadzór autorski nad prowadzoną inwestycją (nad wykonaniem jego projektu). Zasady sprawowania nadzoru autorskiego regulowane są przez przepisy ustawy Prawo budowlane. Spośród uprawnień projektanta sprawującego nadzór autorski nad wykonywanym projektem można wskazać prawo do żądania wpisem do dziennika budowy wstrzymania robót budowlanych w razie ich niezgodności z projektem. Prawa osobiste nie podlegają zbyciu ani zrzeczeniu się. Są one nierozerwalnie związane z projektantem.

Autorskie prawa majątkowe gasną co do zasady z upływem lat siedemdziesięciu od śmierci twórcy. Po upływie powołanego terminu każdy może swobodnie i nieodpłatnie korzystać z utworu pod warunkiem poszanowania praw osobistych twórcy, prawa do autorstwa, integralności i innych wskazanych w art. 16 PrAut. Majątkowe prawa autorskie z kolei mogą stanowić treść czynności cywilnoprawnych. Prawo autorskie majątkowe do utworu architektonicznego obejmuje prawo wyłącznego korzystania z tego utworu na wszelkich polach eksploatacji, w tym prawo do zwielokrotniania utworu i jego rozpowszechniania – art. 17 PrAut i art. 50 PrAut.

Zwielokrotnieniem utworu jest np. kopiowanie utworu wykonane jakąkolwiek techniką. Rozpowszechnianie utworu wiąże się natomiast z jego udostępnieniem publicznym. Obrót cywilnoprawny w zakresie praw majątkowych do projektów budowlanych doznaje ograniczeń wynikających z przepisów ustawy o Prawie autorskim. Otóż zgodnie z treścią art. 56 ust. 4 PrAut twórca utworu architektonicznego i architektoniczno-urbanistycznego nie może odstąpić od umowy ani jej wypowiedzieć ze względu na swoje interesy twórcze, jak też na skutek braku realizacji przyjętego w umowie obowiązku rozpowszechniania utworu przez nabywcę majątkowych praw autorskich lub licencjobiorcę (art. 57 ust. 3 PrAut).

 

1 2

następna

Przeczytaj także

Skomentuj artykuł Opcja dostępna dla zalogowanych użytkowników - ZALOGUJ SIĘ / ZAREJESTRUJ SIĘ

Komentarze (0)

DODAJ SWÓJ KOMENTARZ

Eksperci egospodarka.pl

1 1 1

Wpisz nazwę miasta, dla którego chcesz znaleźć jednostkę ZUS.

Wzory dokumentów

Bezpłatne wzory dokumentów i formularzy.
Wyszukaj i pobierz za darmo: