Upadłość likwidacyjna: skutki dla zobowiązań upadłego

Przeczytaj także: Zgłoszenie wierzytelności w postępowaniu upadłościowym

W sytuacji związania upadłego umową najmu lub dzierżawy, jeżeli przedmiot umowy nie został wydany do dnia ogłoszenia upadłości, każda strona może od umowy odstąpić. Oświadczenie o odstąpieniu powinno być złożone w terminie dwóch miesięcy od dnia ogłoszenia upadłości. W przypadku, gdy przedmiot został wydany, syndyk może od umowy odstąpić z zachowaniem: (i) sześciomiesięcznego terminu wypowiedzenia dla nieruchomości w których prowadzona była działalność gospodarcza, (ii) w innych zaś przypadkach z zachowaniem terminów ustawowych nawet w przypadkach gdy odstąpienie od umowy przez upadłego nie było dopuszczalne.

Syndyk, na podstawie postanowienia sędziego-komisarza wypowiada umowę najmu lub dzierżawy z zachowaniem 3 miesięcznego terminu wypowiedzenia, nawet w przypadku gdy wypowiedzenie umowy (przez upadłego) nie było dopuszczalne. W przypadku gdy przedmiot najmu lub dzierżawy został wydany przed dniem ogłoszenia upadłości, syndyk wypowiada taką umowę nawet w sytuacji, gdy wypowiedzenie przez upadłego nie było dopuszczalne.

Jeżeli w dniu ogłoszenia upadłości zobowiązania z umowy wzajemnej nie zostały wykonane w całości lub w części, syndyk może zobowiązanie wykonać oraz zażądać spełnienia świadczenia od drugiej strony lub od umowy odstąpić. W przypadku odstąpienia od umowy, drugiej stronie nie przysługuje prawo do zwrotu spełnionego (w całości lub w części) świadczenia, ani do odszkodowania. Przysługuje jej natomiast wyłącznie roszczenie o wynagrodzenie, zgłaszane jako wierzytelność z tytułu niewykonanego zobowiązania. a zatem druga strona nie może dochodzić wyłączenia przedmiotu świadczenia z masy upadłości. Konstrukcja taka ma na celu zwiększenie efektywności postępowania poprzez wykonywanie tylko tych umów, które przynoszą pozytywny skutek w stosunku do masy upadłości.

W przypadku zmiany postępowania z postępowania upadłościowego obejmującego likwidację majątku na postępowanie z możliwością zawarcia układu, czynności prawne pozostają w mocy. Mogą być jednak uchylone za zgodą stron.

Reasumując, celem, jaki przyświecał ustawodawcy było niewątpliwie stworzenie mechanizmów, które pozwoliłyby na realizację podstawowego celu postępowania upadłościowego tj. zaspokojenia wierzycieli w najwyższym możliwym stopniu, przy jednoczesnej próbie zachowania jak największej możliwej ochrony interesów dłużnika, który na skutek ogłoszenia upadłości powinien ucierpieć w jak najmniejszym stopniu. Szczegółowe uregulowania skutków ogłoszenia upadłości dotyczących poszczególnych umów mają za zadanie ułatwić przeprowadzenie upadłości likwidacyjnej i uprościć stanowiska stron. Syndyk powinien skupić się na likwidacji masy upadłości i zaspokajaniu roszczeń wierzycieli a nie wdawać się w dyskusje czy procesy sądowe dotyczące związania upadłego umowami zawartymi przed ogłoszeniem upadłości. Dzieje się tak często z pokrzywdzeniem drugiej strony takiej umowy, jednakże cel w postaci sprawnego przeprowadzenia postępowania i ochrony ogółu wierzycieli został przez ustawodawcę uznany za nadrzędny wobec jednostrowych interesów kontrahenta upadłego, z czym należy się zgodzić.