BHP: badania okresowe pracowników to konieczność

Przeczytaj także: Jakie badania lekarskie pracowników?

Bez aktualnych badań praca niedozwolona

Zagadnienie badań lekarskich pracowników należy rozpatrywać dwuaspektowo: z jednej strony jako obowiązek pracownika, z drugiej jako obowiązek pracodawcy. Oba te obowiązki są ze sobą ściśle powiązane.

Zgodnie bowiem z art. 211 pkt 5 k.p., jednym z podstawowych obowiązków pracownika jest poddawanie się wstępnym, okresowym i kontrolnym oraz innym zleconym badaniom lekarskim a także stosowanie się do wskazań lekarzy. W tym kontekście wskazać należy, iż pracownik odmawiając poddania się badaniom, narusza podstawowe obowiązki pracownicze, co może stanowić nawet podstawę rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia w trybie art. 52 §1 pkt 1 k.p. (wyrok Sądu Najwyższego z 10 maja 2000 r., sygn. akt I PKN 642/99; wyrok SN z dnia 10 stycznia 2006 r., sygn. akt I PK 131/05).

Z drugiej strony, na pracodawcy ciąży obowiązek niedopuszczenia do pracy podwładnego bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do wykonywania obowiązków na zajmowanym stanowisku (art. 229 §4 k.p.).

W sytuacji, gdy pracownik odmawia poddania się badaniom, pracodawca nie może dopuścić go do pracy. W takim przypadku, za czas niewykonywania obowiązków z powodu niepoddania się przez pracownika badaniom lekarskim, nie przysługuje mu wynagrodzenie (Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 23 września 2004 r., I PK 541/03).

Pracodawca decydując się na dopuszczenie do pracy podwładnego nieposiadającego aktualnych badań, narusza przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy. Konsekwencją tego może być nałożenie na niego kary grzywny przewidzianej w art. 283 § 1 k.p.

Art. 229 §2 k.p. wprowadza zasadę, iż pracownik podlega badaniom okresowym, nie wprowadzając żądnych wyjątków co do stanowiska lub grup zawodowych. Szczegółowe zasady przeprowadzania badań lekarskich reguluje rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz.U. nr 69, poz. 332 ze zm)

Urlop wypoczynkowy to nie zwolnienie lekarskie

Przechodząc do kwestii braku ważnych badań okresowych jako przeszkody w rozpoczęciu urlopu, podkreślić należy wypracowane przez orzecznictwo Sądu Najwyższego stanowisko dotyczące udzielania urlopu wypoczynkowego pracownikowi, który nie posiada aktualnego badania lekarskiego.

Na tej kanwie wskazać trzeba, iż zgodnie z art. 165 i art. 166 k.p. niezdolność pracownika do pracy stanowi przeszkodę w udzieleniu urlopu wypoczynkowego lub korzystania z urlopu już rozpoczętego. Niezdolność do pracy z powodu choroby pozostaje w sprzeczności do zwolnienia urlopowego, zaś udzielenie pracownikowi zwolnienia urlopowego w okresie niezdolności do pracy jest niedopuszczalne i prawnie nieskuteczne (Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 10 listopada 1999 r., I PKN 350/99 – OSNP 2001/6/198).