Brak skargi kasacyjnej w sprawach o rentę rodzinną

Przeczytaj także: Renta rodzinna dla wdowy

Powyższe postanowienie zostało wydane w następującym stanie faktycznym: w dniu 26 sierpnia 2010 r. Sąd Apelacyjny odrzucił skargę kasacyjną wniesioną przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych (dalej „organ rentowy”) od wyroku Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 11 marca 2010 r., oddalającego apelację organu rentowego od wyroku Sądu Okręgowego z dnia 17 czerwca 2009 r. w sprawie z wniosku ubezpieczonej o rentę rodzinną.

W dniu 16 czerwca 2010 r. organ rentowy, reprezentowany przez pełnomocnika, złożył skargę kasacyjną. Następnie, w dniu 11 sierpnia 2010 r. doręczono pełnomocnikowi organu rentowego wezwanie do uzupełnienia braków formalnych skargi, m.in. poprzez oznaczenie wartości przedmiotu zaskarżenia. W piśmie procesowym z dnia 18 sierpnia 2010 r. organ rentowy wskazał, że sprawa dotyczy renty rodzinnej, a zatem skarga kasacyjna jest dopuszczalna niezależnie od wartości przedmiotu zaskarżenia i wartości tej nie wskazał.

Odrzucenie skargi kasacyjnej Sąd Apelacyjny uzasadnił charakterem renty rodzinnej jako prawa majątkowego. W związku z tym, Sąd Apelacyjny wskazał, że wymaganiem formalnym skargi kasacyjnej było oznaczenie wartości przedmiotu zaskarżenia, mimo iż w tym przypadku nie decyduje ona o dopuszczalności wniesienia skargi kasacyjnej. Odrzucenie skargi kasacyjnej przez Sąd Apelacyjny zostało zaskarżone przez organ rentowy.

Po rozpoznaniu zażalenia organu rentowego od postanowienia Sądu Apelacyjnego odrzucającego skargę kasacyjną, SN uznał zażalenie za uzasadnione. SN wskazał, że skarga kasacyjna jest niedopuszczalna w sprawach o prawa majątkowe, w których wartość przedmiotu zaskarżenia w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych jest niższa niż dziesięć tysięcy złotych. Jednakże w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych skarga kasacyjna przysługuje niezależnie od wartości przedmiotu zaskarżenia w sprawach o przyznanie i o wstrzymanie emerytury lub renty oraz o objęcie obowiązkiem ubezpieczenia społecznego.

Zobowiązanie strony do oznaczenia wartości przedmiotu zaskarżenia wynika z obowiązku wykazania dopuszczalności skargi kasacyjnej w sprawach o prawa majątkowe. Przepisy prawne obowiązujące w tym zakresie nakładają na sądy drugiej instancji oraz Sąd Najwyższy obowiązek dokonania kontroli dopuszczalności skargi jako nadzwyczajnego środka zaskarżenia przysługującego poza tokiem instancji i weryfikacji wskazanej przez stronę wartości przedmiotu zaskarżenia. Powyższe rozwiązania mają na celu wyeliminowanie przypadków nieprawidłowego oznaczenia tej wartości przez strony w zamiarze zapewnienia sobie dostępu do postępowania kasacyjnego.

Wobec powyższego SN podkreślił, że w sprawie o rentę rodzinną oznaczenie w skardze kasacyjnej wartości przedmiotu zaskarżenia nie spełnia ww. funkcji, bowiem w tej kategorii spraw (o przyznanie i wstrzymanie prawa do renty) skarga kasacyjna przysługuje niezależnie od wartości przedmiotu zaskarżenia. Również od wartości przedmiotu sporu, a w konsekwencji i od wartości przedmiotu zaskarżenia, nie jest uzależniona wysokość opłaty od skargi kasacyjnej, jak też wysokość kosztów zastępstwa prawnego.

SN przypomniał przy tym uchwałę SN z dnia 7 lipca 2005 r. w sprawie o sygn. akt II UZP 7/2005, w której SN stwierdził, że nieuzupełnienie przez stronę w wyznaczonym terminie braku apelacji polegającego na nieoznaczeniu wartości przedmiotu zaskarżenia w sprawie o prawo majątkowe może stanowić podstawę do jej odrzucenia, także w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych. SN w tej sprawie zasygnalizował jednak, że nie zawsze nieuzupełnienie takiego braku prowadzi do odrzucenia środka zaskarżenia. W uzasadnieniu uchwały podkreślono, że oznaczenie wartości przedmiotu sporu i wartości przedmiotu zaskarżenia ma na celu ustabilizowanie przedmiotu sporu i zakresu zaskarżenia.

SN wskazał również na swoje postanowienia z dnia 28 stycznia 2005 r. w sprawie o sygn. akt III UZ 29/2004 oraz z dnia 11 grudnia 2009 r. w sprawie o sygn. akt II UZ 43/2009, w których podkreślono, że odrzucenie apelacji z powodu nieuzupełnienia braków formalnych w wyznaczonym terminie dotyczy tylko takich braków, które uniemożliwiają nadanie
apelacji prawidłowego biegu.

Podsumowując, przedstawione postanowienie SN ma istotne znaczenie dla wszystkich ubezpieczonych, ubiegających się o przyznanie prawa do renty rodzinnej. SN odniósł się w nim do ważnej kwestii, jaką jest nieoznaczenie wartości przedmiotu zaskarżenia w skardze kasacyjnej w sprawach o rentę rodzinną. W tego typu sprawach skarga kasacyjna przysługuje niezależnie od wartości przedmiotu zaskarżenia. Z tego powodu, nieuzupełnienie braku formalnego skargi kasacyjnej polegającego na nieoznaczeniu wartości przedmiotu zaskarżenia, nie może prowadzić do odrzucenia skargi kasacyjnej. Powyższe stanowisko jest ugruntowaniem dotychczasowej linii orzeczniczej w tym zakresie i zasługuje na aprobatę.