Zmiany w Kodeksie postępowania karnego - ściganie karne

Przeczytaj także: Postępowanie przyspieszone: zmiany

Nowe przepisy zobowiązują polskie sądy karne i prokuratorów do zasięgnięcia informacji o postępowaniach karnych prowadzonych przez właściwe organy karne innych państw członkowskich UE w sprawach o przestępstwa popełnione: za granicą przez obywatela RP oraz na terytorium RP przez cudzoziemca, a także w sytuacji, gdy istnieje przypuszczenie wszczęcia postępowań karnych o ten samym czyn tej samej osoby na terytorium RP oraz w innym państwie członkowskim UE. Nowelizacja Kodeksu postępowania karnego nakłada również na polskie sądy karne i prokuratorów obowiązek udzielenia organom karnym innych państw członkowskich UE, w zakreślonym przez nie terminie, informacji o postępowaniach karnych prowadzonych na terytorium RP.

Z całą pewnością regulacje te zapewnią skuteczniejszy przepływ informacji o postępowaniach karnych prowadzonych na terytorium RP i innych państw członkowskich UE, a także przyczynią się do redukcji liczby sytuacji, w których organy karne RP i innych państw członkowskich UE będą prowadzić postępowanie karne o ten sam czyn tej samej osoby.

Na wypadek wystąpienia takich sytuacji, znowelizowane przepisy wprowadziły wymóg przeprowadzenia przez polskie sądy karne i prokuratorów konsultacji z właściwymi sądami i innymi organami karnymi państw członkowskich UE oraz wystąpienia z wnioskiem o przejęcie albo przekazanie ścigania karnego.

Co istotne, w nowych przepisach wskazano organ UE, do którego polskie sądy karne lub prokuratorzy mogą zgłosić się w przypadku powstania wątpliwości u jakiego sądu lub organu karnego państwa członkowskiego UE zasięgnąć informacji o postępowaniach karnych zawierających element transgraniczny (np. dotyczących przestępstw popełnionych za granicą przez obywatela RP lub przestępstw popełnionych na terytorium RP przez cudzoziemca). Tym organem jest Europejska Sieć Sądowa. Natomiast, gdy wątpliwości polskich sądów karnych lub prokuratorów dotyczyłyby właściwości państwa, które powinno przejąć ściganie, pomocą służy Eurojust (tj. European Union’s Judicial Cooperation Unit). Ten organ UE wydaje opinię co do właściwości danego państwa członkowskiego i jego organów karnych.

Aby opisane wyżej zmiany Kodeksu postępowania karnego uczynić bardziej przystępnymi posłużymy się przykładem obywatela państwa członkowskiego UE (innego niż RP), który obecny w charakterze kibica na Stadionie Narodowym w Warszawie, w czasie trwania jednego z meczy piłkarskich, pobił innego kibica. W takiej sytuacji, w związku z wprowadzoną nowelizacją, polski prokurator powinien wystąpić do właściwego organu państwa członkowskiego UE, którego obywatelem jest sprawca pobicia, z zapytaniem, czy toczy się przeciwko niemu postępowanie karnego o to pobicie. W zależności od uzyskanych informacji, polski prokurator lub sąd będzie prowadził postępowanie karne przeciwko temu sprawcy pobicia albo przekaże ściganie tego czynu właściwemu organowi państwa członkowskiego UE.

Niemniej jednak zaprezentowana wyżej zmiana przepisów Kodeksu postępowania karnego w zakresie przepływu informacji z zakresu ścigania karnego, nie jest najważniejsza.

Od 1 grudnia 2012 r. wejdą w życie przepisy nowelizacji, umożliwiające polskim organom karnym wystąpienie do organów innych państw członkowskich UE o wykonanie orzeczonego środka zapobiegawczego oraz gwarantujące organom karnym innych państw członkowskich UE wykonanie na terytorium RP orzeczenia wydanego w celu zapewnienia prawidłowego toku postępowania, w innym, niż RP, państwie członkowskim UE.