Samodzielna reprezentacja spółki przez wspólnika

Przeczytaj także: Spółki cz.V - spółka komandytowa

W przypadku spółki jawnej zasadą jest możliwość samodzielnej reprezentacji spółki przez każdego ze wspólników. Wniosek taki wypływa wprost z brzmienia art. 29 § 1 Kodeksu spółek handlowych. Każdy ze wspólników ma zatem prawo samodzielnie podpisać umowę w imieniu spółki lub w innych sposób nabyć dla spółki majątek albo zaciągnąć zobowiązanie. W wyjątkowych przypadkach prawo do reprezentowania spółki przez danego wspólnika można wyłączyć – poprzez odpowiedni zapis w umowie spółki lub orzeczenie sądu (art. 30 § 1 i 2 Kodeksu spółek handlowych). Może to jednak mieć miejsce tylko z ważnych powodów, na przykład działalności konkurencyjnej wspólnika, jego niezdolności umysłowej, rażącego niedbalstwa przy wykonywaniu kompetencji itp.

Sposób reprezentowania spółki partnerskiej wspólnicy (partnerzy) uzgadniają sami w umowie spółki (art. 93 § 1 pkt 4 Kodeksu spółek handlowych). Partnerzy mogą więc zadecydować o tym kto spośród nich będzie reprezentował spółkę – zaciągał zobowiązania i nabywał prawa. Mogą oni także utworzyć zarząd, co będzie równoznaczne z pozbawieniem ich prawa do reprezentacji (art. 97 § 1 Kodeksu spółek handlowych). Jeżeli jednak w umowie spółki nie uwzględnią sposobu reprezentacji, każdy partner z mocy prawa będzie mógł reprezentować spółkę (art. 96 § 1 Kodeksu spółek handlowych).

Zarówno spółka komandytowa, jak i komandytowo-akcyjna może być reprezentowana jedynie przez komplementariuszy, których z mocy umowy spółki (statutu) albo prawomocnego orzeczenia sądu nie pozbawiono prawa reprezentowania spółki (art. 117 oraz 137 § 1 Kodeksu spółek handlowych). W braku odmiennej umowy lub orzeczenia sądu spółkę komandytową i komandytowo-akcyjną może zatem reprezentować każdy komplementariusz. Prawo do reprezentacji jest więc wyłączone dla komandytariuszy i akcjonariuszy ww. spółek. Osoby te mogą występować w imieniu spółki jedynie jako pełnomocnicy (118 § 1 i 138 § 1 Kodeksu spółek handlowych).

W przypadku spółek kapitałowych prawo do reprezentacji przysługuje organom ich reprezentacji (zarządowi). W związku z tym zarówno w przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością jak i spółki akcyjnej wspólnicy, którzy nie są członkami zarządu tych podmiotów nie będą mieli prawa do ich reprezentowania.

Należy ponadto zaznaczyć, że dane dotyczące sposobu reprezentacji określonej spółki oraz ograniczenia w tym zakresie ujawnione są w odpisie z rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego.

Lesław Pisarczyk, asystent ds. prawnych w Gliwicach