Zmiany dla prowadzących sklepy internetowe

Przeczytaj także: Handel w Internecie - prawa i obowiązki

Pod tą rozbudowaną nazwą kryje się zmiana dyrektyw o zawieraniu umów na odległość (dyrektywa 97/7/WE) oraz o umowach zawieranych poza lokalem przedsiębiorcy (dyrektywa 85/577/EWG) . Obie wskazane dyrektywy stracą moc pół roku później tj. 13 czerwca 2014 roku.

Dla prawników Nowa Dyrektywa to kolejna ze zmian w prawie ochrony konsumentów, ale dla przedsiębiorców szczególnie prowadzących e-handel jej implementacja może wiązać się z koniecznością przemyślenia stosowanego przez nich modelu biznesowego.

Kogo dotyczą zmiany?

Nowa Dyrektywna nakłada nowe obowiązki na przedsiębiorców, którzy opierają swoją działalność na umowach zawieranych z konsumentami przy wykorzystaniu środków porozumiewania się na odległość. Zatem odnosi się do działalności wszelkiego rodzaju call centers oraz sklepów internetowych czy usług oferowanych sms’ową. Nie ma przy tym znaczenia czy przedsiębiorca prowadzi działalność wykorzystując własną domenę internetową (na której ma własny sklep internetowy) czy korzysta z usług pośredników takich jak portale aukcyjne.

Dla zastosowania Nowej Dyrektywy w zakresie umów zawieranych na odległość istotne jest, aby umowa pomiędzy przedsiębiorcą a konsumentem została zawarta bez ich jednoczesnej obecności za pomocą środków porozumiewania się na odległość. Do środków porozumiewania się na odległość należą przede wszystkim poczta elektroniczna i tradycyjna, komunikatory internetowe, telefony, niektóre funkcjonalności telewizji cyfrowej (video na żądanie). Należy podkreślić, że o zastosowaniu Nowej Dyrektywy decyduje sam fakt zawarcia umowy, a zatem jeśli oferta zostanie skierowana do konsumenta za pomocą środków porozumiewania się na odległość, ale umowa zostanie zawarta bez ich wykorzystania przy bezpośrednim kontakcie obu stron, to taka umowa nie będzie podlegać obowiązkom wynikającym z Nowej Dyrektywy dotyczącym umów zawieranych na odległość.
Warto zauważyć, że Nowej Dyrektywy nie stosuje się w przypadku, gdy za pomocą środków porozumiewania się na odległość dochodzi jedynie do rezerwacji towaru lub usługi. Za przykład może posłużyć internetowy system rezerwacji kortu do gry w squash’a . Konsument logując się na stronie internetowej może zarezerwować kort na określony dzień i godzinie. Jednak umowa o najem tego kortu zawierana jest dopiero w momencie pojawienia się konsumenta na miejscu w umówionym czasie. „Model rezerwacyjny” może zostać wykorzystany w pierwszej kolejności przy świadczeniu usług, przy czym dla jego zastosowania nie jest istotne w jakiej formie zostanie zawarta umowa, ponieważ może ona zostać zawarta nawet w sposób dorozumiany przez wykonanie zarezerwowanego świadczenia. Oczywistym minusem takiego rozwiązania jest brak zobowiązania po stronie konsumenta, a zatem przedsiębiorca nie może domagać się, aby konsument umożliwił mu spełnienia zarezerwowanego świadczenia, a co za tym idzie również zapłaty za to świadczenie.

Obok umów zawieranych na odległość Nowa Dyrektywa reguluje również umowy zawierane poza lokalem przedsiębiorstwa. Pod tym pojęciem kryją się takie metody sprzedaży jak sprzedaż akwizycyjna, sprzedaż w ramach pokazów lub wycieczek.

Jakie zmiany czekają przedsiębiorców?

A. nowe obowiązki informacyjne

W przypadku umów zawieranych drogą elektroniczną (w sieci Internet lub za pomocą poczty elektronicznej) przedsiębiorca ma obowiązek uświadomienia konsumenta, że składane przez niego zamówienie wiąże się z koniecznością zapłaty (art. 8 ust 2 Nowej Dyrektywy). Dyrektywa wprost stanowi, że jeżeli złożenie zamówienia związane jest aktywowaniem przycisku na stronie internetowej to ten przycisk powinien być wyraźnie podpisany „zamówienie z obowiązkiem zapłaty” lub równoważnym. Sankcja za naruszenie przedstawionego obowiązku informacyjnego może być natomiast bardzo dotkliwa dla przedsiębiorcy - konsument nie jest związany swoim zamówieniem ani umową. Dyrektywa nie precyzuje czy umowa taka jest nieważna czy wiąże jedynie przedsiębiorcę. Kwestia ta powinna zostać rozstrzygnięta w trakcie wprowadzania dyrektywy do polskiego porządku prawnego. Nie mniej wydaje się, że właściwszym było by uznanie umowy w takim wypadku za nieważną.

B. prawo odstąpienia od umowy

Prawo do odstąpienia od umowy zawartej na odległość zostało wprowadzone do polskiego porządku prawnego art. 7 ustawy z 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów i odpowiedzialności za produkt niebezpieczny . Fakt obowiązywania przez dwanaście lat sprawił, że prawo to powoli zakorzeniło się w powszechnej świadomości konsumentów. Nowa Dyrektywa potwierdza, że cel wprowadzenia prawa odstąpienia pozostał niezmieniony, a zatem ma zapewnić konsumentowi możliwości wypróbowania towaru, z którym wcześniej nie miał okazji się zapoznać oraz rezygnacji z niego w razie gdyby nie spełniał jego oczekiwań (pkt 37 preambuły do Nowej Dyrektywy). Z tego powodu konsument odstępując od umowy nie jest zobowiązany do podania przyczyny swojej decyzji.