Prawo upadłościowe i naprawcze a przedsiębiorcy

Przeczytaj także: Wniosek o ogłoszenie upadłości trzeba złożyć w terminie

Ustawa precyzuje, iż prawo upadłościowe i naprawcze odnosi się do wspólnego dochodzenia roszczeń wierzycieli od niewypłacalnych dłużników. Oznacza to, iż postępowanie upadłościowe, jak i naprawcze może być prowadzone jedynie na rzecz wielu wierzycieli i powinno być ukierunkowane na uzyskanie korzyści dla ich ogółu, zatem nadrzędnym interesem w tym postępowaniu powinien być zobiektywizowany interes większości wierzycieli. Przepisy prawa upadłościowego służą również realizacji drugiego celu polegającego na zaspokojeniu wierzycieli w najwyższym stopniu, przy jednoczesnej próbie zachowania dotychczasowego przedsiębiorstwa dłużnika. Przepisy prawa upadłościowego i naprawczego stosuje się do dłużników będących przedsiębiorcami oraz osobami fizycznymi nieprowadzącymi działalności gospodarczej, których niewypłacalność powstała wskutek wyjątkowych i niezależnych od nich okoliczności.

Niniejszy artykuł poświęcony jest upadłości w stosunku do przedsiębiorców. Zgodnie z brzmieniem art. 431 kodeksu cywilnego przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna oraz jednostka organizacyjna niebędąca osoba prawną, której została przyznana przez przepisy ustawy zdolność prawna (art. 331 kc), prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową. Powyższe ujęcie pojęcia przedsiębiorcy zostało oparte na 2 kryteriach – podmiotowym (określającym jakie podmioty można uznać za przedsiębiorcę) oraz funkcjonalnym (które wskazuje cechy jakimi powinien wykazywać się przedsiębiorca, a dotyczące działalności przez niego prowadzonej). Trzeba jednak zwrócić uwagę, iż w kodeksie cywilnym brak jest definicji zarówno działalności gospodarczej, jaki i zawodowej.

W świetle art. 4 ust. 1 i 2 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej (Dz.U. Nr 155, poz. 1095) przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną – wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarczą, a także wspólnicy spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej. Cechą wyróżniającą przedsiębiorcę spośród podmiotów stosunków prawnych jest prowadzenie przez niego działalności gospodarczej. Nie można zatem mówić o przedsiębiorcy w oderwaniu od prowadzonej przez niego działalności.

W świetle art. 2 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej działalnością gospodarczą jest zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły, z tym zastrzeżeniem, że do działalności gospodarczej: budowlanej, handlowej i usługowej oraz działalności zawodowej polegającej na świadczeniu usług, stosuje się odpowiednio przepisy ustawy z dnia 4 marca 2010 r. o świadczeniu usług na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Zaznaczyć trzeba, że wyliczenie rodzajów działalności ma charakter jedynie przykładowy, gdyż w ich obrębie możliwe jest dokonywanie dalszych, wewnętrznych podziałów.

Za upadłego mogą być uznane również następujące podmioty:

1. spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i spółki akcyjne nieprowadzące działalności gospodarczej,
2. wspólnicy osobowych spółek handlowych, ponoszących odpowiedzialność za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem,
3. wspólnicy spółki partnerskiej,
4. oddziały banków zagranicznych w rozumieniu prawa bankowego.

Do wspólników osobowych spółek handlowych, odpowiadających za zobowiązania spółki całym swoim majątkiem bez ograniczenia należą: wspólnicy spółki jawnej, wspólnicy spółki partnerskiej, którzy ponoszą nieograniczoną odpowiedzialność za zobowiązania spółki w przypadku przewidzianym w art. 95 § 2 Kodeksu spółek handlowych, komplementariusze spółki komandytowej i komandytowo-akcyjnej.

W ustawie w oddzielnym podpunkcie zostali wymienieni wspólnicy spółki partnerskiej w celu zabezpieczenia wierzycieli przed sytuacją, w której żaden z partnerów nie byłby odpowiedzialny za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem. Ustawa daje również możliwość żądania ogłoszenia upadłości osoby fizycznej, która była przedsiębiorcą, lecz zaprzestała prowadzenia działalności gospodarczej. Możliwość ta obwarowana została warunkiem, by od dnia wykreślenia z właściwego rejestru nie upłynął rok. Ponadto można żądać ogłoszenia upadłości osoby fizycznej nawet wówczas, gdy faktycznie prowadziła ona działalność gospodarczą, lecz nie dopełniła obowiązku jej zgłoszenia we właściwym rejestrze. Upadłym może zostać również zmarły przedsiębiorca. Warunkiem ogłoszenia upadłości takiego przedsiębiorcy jest złożenie stosownego wniosku w terminie jednego roku od dnia jego śmierci.