Prawo odstąpienia od umowy zawartej na odległość

Przeczytaj także: Prawo do odstąpienia od umowy: ile tracą sklepy?

Umowy na odległość

Przez umowy na odległość rozumie się umowy zawierane przez przedsiębiorcę z konsumentem bez jednoczesnej obecności obu stron, przy wykorzystywaniu środków porozumiewania się na odległość. Chodzi tu w szczególności o użycie drukowanego lub elektronicznego formularza zamówienia, reklamy prasowej z wydrukowanym formularzem zamówienia, reklamy w postaci elektronicznej, radia, telewizji, poczty elektronicznej lub innych środków komunikacji elektronicznej.

Nie ma wątpliwości, że zakupy w sklepach internetowych są zakupami na odległość. Jeśli przedsiębiorca w taki właśnie sposób zorganizował swoją działalność, to musi się liczyć z tym, że konsumenci mają szczególne uprawnienie do rezygnacji z umowy bez podania przyczyny.

Termin na odstąpienie od umowy

Konsument, który zawarł umowę na odległość, może od niej odstąpić bez podania przyczyn, składając stosowne oświadczenie na piśmie w terminie dziesięciu dni, licząc od dnia wydania rzeczy, a gdy umowa dotyczy świadczenia usługi - od dnia jej zawarcia. Wynika to z art. 7 ust. 1 ustawy o ochronie niektórych praw konsumentów.

W wielu przypadkach termin ten jest jednak znacznie dłuższy. Wynika to z zaniedbań przedsiębiorców, którzy nie przekazują konsumentom wymaganych prawem informacji. Chodzi tu o potwierdzenie konsumentowi na piśmie przysługującego mu prawa do odstąpienia od umowy oraz innych warunków umowy najpóźniej w momencie rozpoczęcia spełniania świadczenia. W razie braku potwierdzenia tych informacji termin, w którym konsument może odstąpić od umowy, wynosi trzy miesiące. Liczy się on od dnia wydania rzeczy, a gdy umowa dotyczy świadczenia usługi - od dnia jej zawarcia. Jeżeli jednak po rozpoczęciu biegu tego terminu konsument otrzyma potwierdzenie, termin ulega skróceniu do dziesięciu dni od tej daty.

14 dni przy usługach finansowych

W przypadku umów na odległość dotyczących usług finansowych termin na odstąpienie od umowy został wydłużony do 14 dni, a przy umowach ubezpieczenia - do 30 dni. Jeśli świadczenie takich usług zostało za zgodą konsumenta rozpoczęte przed upływem tych terminów, to od umowy można odstąpić, ale przedsiębiorca może żądać zapłaty ceny za usługę rzeczywiście wykonaną.

Nie zawsze jednak konsument może przy takich umowach skorzystać z prawa odstąpienia. Wyjątek dotyczy m.in. umów całkowicie wykonanych na żądanie konsumenta, przed upływem terminów do odstąpienia od nich, a także umów ubezpieczenia dotyczących podróży i bagażu lub innych podobnych, jeżeli zawarte zostały na okres krótszy niż trzydzieści dni.

Umowy, od których nie można swobodnie odstąpić

Jeżeli strony nie umówiły się inaczej, prawo odstąpienia od umowy zawartej na odległość nie przysługuje konsumentowi w następujących wypadkach:

1. świadczenia usług rozpoczętego, za zgodą konsumenta, przed upływem dziesięciu dni od zawarcia umowy;
2. dotyczących nagrań audialnych i wizualnych oraz zapisanych na informatycznych nośnikach danych po usunięciu przez konsumenta ich oryginalnego opakowania;
3. umów dotyczących świadczeń, za które cena lub wynagrodzenie zależy wyłącznie od ruchu cen na rynku finansowym;
4. świadczeń o właściwościach określonych przez konsumenta w złożonym przez niego zamówieniu lub ściśle związanych z jego osobą;
5. świadczeń, które z uwagi na ich charakter nie mogą zostać zwrócone lub których przedmiot ulega szybkiemu zepsuciu;
6. dostarczania prasy;
7. usług w zakresie gier hazardowych.

Konsument nie może też odstąpić od umowy zawartej na odległość dotyczącej świadczenia, w ściśle oznaczonym okresie, usług w zakresie zakwaterowania, transportu, rozrywek, gastronomii. Nie może też odstąpić od umowy sprzedaży artykułów spożywczych dostarczanych okresowo przez sprzedawcę do mieszkania lub miejsca pracy konsumenta.

Uprawnienie konsumentów

Omawiane uprawnienie do odstąpienia od umowy na odległość przysługuje wyłącznie konsumentom, czyli osobom fizycznym zawierającym umowę w celu niezwiązanym bezpośrednio z prowadzoną działalnością gospodarczą lub zawodową. Na uprawnienie to nie mogą więc powoływać się np. klienci będący przedsiębiorcami, fundacje, stowarzyszenia, spółdzielnie, wspólnoty mieszkaniowe.

W zawartej umowie można jednak przewidzieć, że również klienci niebędący konsumentami mogą od niej odstąpić.

Zwrot kosztów przesyłki

Pojawiają się wątpliwości, czy konsumentowi, który skorzystał z omawianego prawa, należy zwrócić koszty przesyłki. Skutki odstąpienia od umowy zostały wskazane w art. 7 ust. 3 ustawy. W razie odstąpienia od umowy przez konsumenta umowa jest uważana za niezawartą, a konsument jest zwolniony z wszelkich zobowiązań. To, co strony świadczyły, ulega zwrotowi, który powinien nastąpić niezwłocznie, nie później niż w terminie czternastu dni.

Europejski Trybunał Sprawiedliwości w wyroku C-511/08 uznał, że art. 6 ust. 1 dyrektywy 97/7/WE Parlamentu Europejskiego i Rady nakłada na dostawcę, w razie odstąpienia od umowy przez konsumenta, ogólny obowiązek zwrotu, obejmujący wszelkie kwoty wpłacone przez tego ostatniego w związku z umową, niezależnie od podstawy ich zapłaty. Zdaniem ETS nie chodzi tu wyłącznie o cenę wpłaconą przez konsumenta, ale o wszystkie poniesione przez niego koszty, w tym zapłacone przez niego koszty wysyłki towaru ze sklepu do konsumenta. Konsument powinien zapłacić tylko za odesłanie towaru.

Na orzeczenie to powołuje się polski Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów.

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 2.03.2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów (…) (Dz. U. nr 22, poz. 271 ze zm.)

Wydawnictwo Podatkowe GOFIN – wydawca czasopism, Gazety Podatkowej i serwisów internetowych dostarczających specjalistycznej wiedzy z zakresu podatków, rachunkowości, ubezpieczeń i prawa pracy.