eGospodarka.pl
eGospodarka.pl poleca

eGospodarka.plPrawoPrawo gospodarcze › Umowa sprzedaży udziałów: representations and warranties

Umowa sprzedaży udziałów: representations and warranties

2011-12-13 12:27

Jednym z głównych elementów każdej standardowej umowy sprzedaży udziałów są tzw. oświadczenia i zapewnienia sprzedającego (representations and warranties). Pojęcie to wywodzi się z systemów prawnych common law i stanowi przejaw unifikacji międzynarodowych wzorców umownych i ich implementacji również do polskiego obrotu prawnego.

Przeczytaj także: Representations and warranties: czasowe ograniczenia odpowiedzialności

Czemu służą representations and warranties?

Oświadczenia i zapewnienia sprzedającego dotyczą pewnych faktów związanych z przedmiotem transakcji. Standardowo dzielą się one na oświadczenia i zapewnienia dotyczące przedmiotu transakcji w znaczeniu ścisłym, tj. samych udziałów oraz oświadczenia i zapewnienia dotyczące rzeczywistego przedmiotu transakcji, tj. przedsiębiorstwa spółki, której udziały są nabywane.

Powszechne stosowanie instytucji oświadczeń i zapewnień wynika właśnie z braku tożsamości formalnego oraz rzeczywistego przedmiotu transakcji sprzedaży udziałów. Przepisy prawa polskiego dotyczące sprzedaży praw – w tym przypadku praw udziałowych – nie stanowią wystarczającego mechanizmu chroniącego nabywcę takich praw przed wadami prawnymi samego przedsiębiorstwa spółki. Na gruncie przepisów kodeksu cywilnego kupującemu przysługują w zasadzie jedynie roszczenia z tytułu rękojmi za wady prawne samych udziałów, np. w przypadku w którym udziały nie stanowią własności sprzedającego bądź są obciążone prawem osoby trzeciej.

Natomiast przepisy kodeksu cywilnego nie przewidują jakichkolwiek mechanizmów odpowiedzialności sprzedającego z tytułu wad prawnych samego przedsiębiorstwa spółki, ponieważ z formalnego punktu widzenia przedmiotem sprzedaży są jedynie udziały, nie zaś spółka sama w sobie.

Z tych względów praktyka polskiego obrotu przyjęła rozwiązania wywodzące się z systemów „common law” w postaci „representations and warrantie”s. Standardowo sprzedający składa więc wobec kupującego rozbudowane zapewnienia dotyczące najistotniejszych kwestii dotyczących samej działalności spółki, takich jak: sprawy finansowe, zezwolenia i koncesje, kwestie ochrony środowiska, nieruchomości, majątek ruchomy, umowy zawarte przez spółkę, kwestie pracownicze, postępowania sądowe, podatki i inne zobowiązania publicznoprawne, prawa własności intelektualnej, ubezpieczenia itp.

Jako że charakter prawny oświadczeń i zapewnień nie wynika wprost z przepisów polskiego prawa cywilnego, kluczowe jest określenie zasad odpowiedzialności za niezgodność takich oświadczeń i zapewnień ze stanem faktycznym.

W polskiej nauce prawa występują rozbieżności co do charakteru samych oświadczeń i zapewnień. Niektórzy przedstawiciele doktryny wyrażają pogląd, że samo złożenie oświadczeń co do pewnych faktów, w braku umownego określenia konsekwencji ich nieprawdziwości, nie wywołuje żadnych skutków prawnych. Inni z kolei uważają, że samo złożenie takich oświadczeń, z uwagi na ich gwarancyjny charakter, powoduje powstanie roszczenia odszkodowawczego po stronie kupującego w przypadku ich nieprawdziwości.

Z pewnością powyższe wątpliwości nie dotyczą oświadczeń dotyczących stanu prawnego samych udziałów. Konsekwencje prawne ich złożenia wynikają z przepisów kodeksu cywilnego dotyczących rękojmi. Wątpliwości może natomiast budzić charakter prawny oświadczeń dotyczących stanu prawnego i faktycznego samego przedsiębiorstwa spółki.

Już jednak na wstępie należy zauważyć, że powyższe rozbieżności nie mają kluczowego znaczenia w praktyce. Wynika to z faktu, że standardowe umowy sprzedaży udziałów przejęte z wzorca anglosaskiego szczegółowo określają skutki prawne niezgodności „representations and warranties” z prawdą. Co więcej, strony standardowych umów sprzedaży udziałów przeważnie wyłączają zastosowanie kodeksowych przepisów dotyczących rękojmi i poddają kwestie związane z oświadczeniami i zapewnieniami w całości reżimowi umownemu.

Dalsze rozważania będą więc poświęcone opisowi zasad odpowiedzialności z tytułu nieprawdziwości oświadczeń i zapewnień na gruncie standardowych postanowień umów sprzedaży udziałów stosowanych w obrocie.

Odpowiedzialność gwarancyjna

Podstawową zasadą odpowiedzialności kontraktowej w prawie polskim jest zasada winy. Dłużnik odpowiada więc za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania, jeżeli jest ono następstwem okoliczności, za które ponosi odpowiedzialność. Istnieje przy tym domniemanie prawne winy dłużnika. Wierzyciel powinien więc wykazać jedynie fakt niewykonania zobowiązania, na dłużniku natomiast spoczywa ciężar dowodu, iż niewykonanie zobowiązania nastąpiło wskutek okoliczności, za które nie ponosi on odpowiedzialności.

Standardowe umowy sprzedaży udziałów w zakresie odpowiedzialności z tytułu nieprawdziwości „representations and warranties” w przeważającej mierze odstępują od podstawowej w prawie cywilnym zasady winy na rzecz odpowiedzialności gwarancyjnej (opartej na zasadzie ryzyka), uniezależniającej powstanie odpowiedzialności od jakiejkolwiek winy po stronie składającego oświadczenia.

 

1 2 ... 4

następna

Przeczytaj także

Eksperci egospodarka.pl

1 1 1

Wpisz nazwę miasta, dla którego chcesz znaleźć jednostkę ZUS.

Wzory dokumentów

Bezpłatne wzory dokumentów i formularzy.
Wyszukaj i pobierz za darmo: