Wspólnik spółki cywilnej jako pracownik?

Przeczytaj także: Zmiana zasad rejestracji wspólników spółki cywilnej

Wątpliwość wzbudza także możliwość nawiązania stosunku pracy przez pozostałych wspólników z innym wspólnikiem, mając na uwadze, iż zgodnie z art. 861 Kodeksu cywilnego (Dz.U.64.16.93) wkład wspólnika do spółki cywilnej może polegać na świadczeniu usług. Zastanowić się należy także nad tym w jaki sposób ewentualne nawiązanie stosunku pracy z takim wspólnikiem przekłada się na działania podejmowane przez niego w ramach obowiązku i prawa prowadzenia spraw spółki i jej reprezentacji, o których mowa w art. 865 oraz art. 866 Kodeksu cywilnego.

Powyższe wątpliwości rozwiewa przywołana uprzednio uchwała Sądu Najwyższego z dnia 14 stycznia 1993 r. (sygn. II UZP 21/92). Sąd Najwyższy uznał, iż brak jest przepisów prawnych, które zakazywałyby wspólnikom spółki cywilnej zawrzeć umowę o pracę za wynagrodzeniem z osobą trzecią bądź innym wspólnikiem. Jednakże kluczowe znaczenie dla uznania czy doszło do zawarcia umowy o pracę będzie miał rodzaj wykonywanej pracy. W przypadku gdy przedmiotem świadczonej przez wspólnika pracy w oparciu o umowę o pracę miałoby być prowadzenie spraw spółki lub jej reprezentowanie, to wówczas nie można mówić o rzeczywistym zawarciu umowy o pracę. Jak wskazuje SN w przywołanej uchwale, prowadzenie spraw spółki jest obowiązkiem wspólnika, wynikającym z istoty jego członkostwa w spółce cywilnej. Za działania w tym zakresie wspólnik otrzymuje wynagrodzenie w postaci udziałów w zyskach spółki bądź osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego spółki, które nie stanowi wynagrodzenia, w rozumieniu Kodeksu pracy przysługującego za wykonaną pracę.

Świadczenie usług wniesione przez wspólnika jako wkład do spółki cywilnej także nie może być traktowane jako „świadczenie pracy” w rozumieniu Kodeksu pracy. W doktrynie wskazuje się, iż pojęcie świadczenia usług, o którym mowa w art. 861 Kodeksu cywilnego nie obejmuje bowiem świadczenia pracy. Tym samym, zobowiązanie wspólnika do wykonywania na rzecz spółki cywilnej pracy tytułem wkładu nie może być traktowane jako zobowiązanie powstałe w wyniku umowy o pracę.

Można sobie jednakże wyobrazić sytuację, w której wspólnik zobowiązuje się do wykonywania pracy na rzecz spółki, nie związanej z prowadzeniem spraw spółki lub jej reprezentowaniem. Przykładowo, wspólnik spółki cywilnej, której przedmiotem działalności jest sprzedaż odzieży, posiada kwalifikacje w zakresie informatyki i w związku z takimi kwalifikacjami może zatrudnić się w przedsiębiorstwie spółki jako informatyk. Jak wskazuje Sąd Najwyższy taka praca byłaby wówczas wykonywana poza samym stosunkiem spółki i możliwym byłoby wówczas zawarcie umowy o pracę pomiędzy tym wspólnikiem a pozostałymi wspólnikami. Praca świadczona byłaby poza obowiązkiem osobistego prowadzenia lub reprezentowania spraw spółki przez wspólnika i miałaby taki sam charakter jak praca osoby trzeciej.

Uznać należy zatem, iż wspólnik spółki cywilnej nie może zawrzeć ze wspólnikami tej spółki umowy o pracę, której przedmiotem byłoby prowadzenie lub reprezentowanie spraw spółki. Jednakże w sytuacji gdy praca świadczona przez wspólnika spółki cywilnej na rzecz spółki będzie wykonywana poza osobistym obowiązkiem wspólnika do reprezentowania lub prowadzenia spraw spółki, wówczas może się to odbywać w oparciu o umowę o pracę.