Zgoda na przetwarzanie danych osobowych

Przeczytaj także: Struktura zbioru danych osobowych

Podsumowując, prawidłowe złożenie zgody oznacza, że:

• osoba, która wyraża zgodę, rozumie informacje, które jej się przekazuje (zgoda jest zrozumiała),
• osoba musi być w stanie ocenić skutki swojej decyzji (wyraża zgodę świadomie i wie na co się godzi),
• zgoda nie musi być wymuszona,
• zgoda musi być „skonkretyzowana” (na określony jasno cel),
• zgodę musi wyrazić osoba „zdolna do czynności prawnych” (np. osoba dorosła).

Zgody zbierane przez Internet

Zgody zbierane przez Internet prezentowane są najczęściej obok formularza, w którym podaje się dane osobowe. Zazwyczaj jest to kilka zgód, a obok każdej jest pole tzw. checkbox („kwadracik”), który zaznacza się w razie akceptacji treści zgody. Pole to nie powinno być domyślnie zaznaczone, powinna je zaznaczyć osoba wyrażająca zgodę.

Zgoda „klikana”, jak zwykło się ją określać, nie odpowiada definicji zgody na piśmie. Wyrażanie w ten sposób zgody na przekazywanie danych do państw trzecich lub na przetwarzanie danych osobowych wrażliwych jest wątpliwe. Ogranicza to znacząco możliwość świadczenia przez Internet usług wymagających takiej zgody, np. sprzedaż ubezpieczeń życiowych.

Serwisy randkowe często zbierają informacje wrażliwe np. o wyznaniu czy preferencjach seksualnych. Aby móc takie dane przetwarzać, osoba wyraża zgodę na upublicznienie danych wrażliwych. Wynika to z faktu, że zgoda na piśmie nie jest potrzebna, jeśli dane „zostały podane do wiadomości publicznej przez osobę, której dane dotyczą” (art. 27 ust. 2 pkt 8).

Jeden z banków tak zbiera dane, że najpierw w formularzu należy wpisać dane osobowe, kliknąć przycisk „Dalej” i dopiero wtedy pojawia się strona na której można wyrazić zgodę. Takie rozwiązanie może budzić u klientów wątpliwości, czy dane już zostały (pomimo braku zgody) przesłane do banku, czy też dopiero zostaną przesłane. Na wszelki wypadek obowiązek informacyjny i możliwość wyrażenia zgody powinno prezentować się na tym samym formularzu (stronie internetowej), co wprowadzane dane.

Zgody na marketing

Ustawa o ochronie danych osobowych zezwala niejako automatycznie na marketing własnych towarów i usług, nie trzeba do tego celu zbierać żadnych danych, dodatkowych zgód. Ustawodawca uznał, że marketing jest istotny w działalności przedsiębiorcy i zrównał go z innymi prawnie usprawiedliwionymi celami przetwarzania danych (art. 23 ust. 1 pkt 5):

Przetwarzanie danych jest dopuszczalne tylko wtedy, gdy:
(…)
5) jest to niezbędne dla wypełnienia prawnie usprawiedliwionych celów realizowanych przez administratorów danych albo odbiorców danych, a przetwarzanie nie narusza praw i wolności osoby, której dane dotyczą.
(…)

Oraz art. 24 ust. 4 pkt 1

4. Za prawnie usprawiedliwiony cel, o którym mowa w ust. 1 pkt 5, uważa się w szczególności:
1) marketing bezpośredni własnych produktów lub usług administratora danych,

Przy pojęciu zgód często spotykane są pojęcia opt-in oraz opt-out (opt-off ). Model opt-in oznacza, że osoba musi wyrazić zgodę na np. przetwarzanie jej danych i dopiero wtedy można je przetwarzać. Model opt-out (opt-off ) oznacza, że ta zgoda już jest, no chyba że osoba się temu sprzeciwi. W ustawie o ochronie danych osobowych model wyrażania zgód bliski jest schematowi opt-in, za wyjątkiem właśnie zgody na marketing własnych towarów i usług. Jest to zgoda „domyślna”, stanowi ona w pewnym sensie prawo administratora danych.

Zapis ten umyka uwadze przedsiębiorców, ale jest dla nich bardzo ważny. Prawo prowadzenia takiego marketingu ma jednak pewne wady. Wygasa ono wraz z zakończeniem celu przetwarzania danych osobowych (np. z zakończeniem umowy z klientem), a więc jest ograniczone czasowo. Poza tym klienci nie zauważają różnicy między marketingiem własnych i cudzych towarów i usług, mogą mieć pretensje do przedsiębiorcy, że prowadzi wobec nich działania marketingowe, podczas gdy oni nie wyrażali na to zgody. A nie wyrażali, bo nie ma takiej konieczności, ustawa na to zezwala. Te argumenty przemawiają za tym, aby zbierać dodatkowe zgody, które zwykło określać się mianem marketingowych.