Rezygnacja z członkostwa w zarządzie spółki

Przeczytaj także: Zatrudnienie członka zarządu bez umowy

Do rezygnacji członka zarządu stosuje się odpowiednio przepisy kodeksu cywilnego o wypowiedzeniu zlecenia przez przyjmującego zlecenie. Przyjmuje się, że rezygnacja jest czynnością jednostronną i wywołuje skutek z chwilą dojścia oświadczenia o rezygnacji do spółki, a ponieważ spółka jako osoba prawna – zgodnie z art. 38 kc – działa poprzez swoje organy, adresatem takiego oświadczenia powinien być właściwy organ spółki.

Rezygnacja skierowana do spółki

Ogólne zasady reprezentacji spółki wskazywałyby na powinność składania rezygnacji członkowi zarządowi lub prokurentowi (por. art. 205 § 2 ksh – dla spółki z o.o. i art. 373 §2 ksh – dla spółki akcyjnej), przy czym możliwość taka byłaby wykluczona przy zarządzie jednoosobowym (rezygnujący członek zarządu składałby bowiem oświadczenie sam sobie), jednak dla celów złożenia oświadczenia o rezygnacji należy stosować przepisy regulujące reprezentację spółki w umowach z członkiem zarządu (art.210 ksh – dla spółki z o.o. i art. 379 ksh – dla spółki akcyjnej).

W konsekwencji podmiotami uprawnionymi do przyjęcia oświadczenia o rezygnacji z członkostwa w zarządzie będą: rada nadzorcza albo pełnomocnik powołany uchwałą zgromadzenia wspólników (w sp. z o.o.) lub walnego zgromadzenia (w spółkach akcyjnych). Umocowanie pełnomocnika zgromadzenia do przyjęcia oświadczenia o rezygnacji potwierdził SN w wyroku z 3.11.2010 r. (V CSK 129/19) przyjmując, że zakres umocowania takiego pełnomocnika obejmuje także „...przyjmowanie oświadczeń zawierających rezygnację z funkcji członka zarządu”.

O ile ustalenie adresata oświadczenia o rezygnacji nie powinno nastręczać trudności w przypadku spółek akcyjnych, w których funkcjonowanie rady nadzorczej jest regułą, o tyle problematyczne może okazać się rozstrzygnięcie, jaki podmiot ma być adresatem takiego oświadczenia w spółkach z o.o., w których rada nadzorcza, jako co do zasady fakultatywna, często nie jest w ogóle powoływana. Wówczas składający rezygnację członek zarządu – kierując się art.210 ksh – powinien najpierw doprowadzić do ustanowienia pełnomocnika zgromadzenia, czyli przeprowadzić procedurę zwołania zgromadzenia z porządkiem obrad obejmującym ustanowienie pełnomocnika do reprezentowania spółki w umowach w zarządem, a następnie takiemu pełnomocnikowi złożyć swoje oświadczenie o rezygnacji.

Wniosek taki wynika z wyroku SN z 27.01.2010 r. (II CSK 301/09) dotyczącego likwidatora spółki, w którym przyjęto, że „likwidator spółki może złożyć rezygnację ze swojej funkcji pełnomocnikowi spółki ustanowionemu uchwałą zgromadzenia wspólników, a skoro takiego pełnomocnika nie ustanowiono – likwidator powinien doprowadzić do jego ustanowienia i zakomunikować mu wolę rezygnacji.” W sytuacji, gdy zgromadzenie jednak nie podejmie uchwały o powołaniu pełnomocnika, brak będzie właściwego adresata oświadczenia o rezygnacji, a co za tym idzie, zamierzający złożyć rezygnację członek zarządu nie będzie w stanie skutecznie ustąpić z funkcji.

W orzecznictwie reprezentowany jest także pogląd, że złożenie rezygnacji wymaga, aby dotarło ono do tego organu spółki, który powołuje zarząd. Jeśli więc organem powołującym zarząd było zgromadzenie wspólników, oświadczenie o rezygnacji powinno być złożone właśnie zgromadzeniu. Stanowisko takie w odniesieniu do rezygnacji jedynego członka zarządu wyraził SN w wyroku z 07.05.2010 r. (III CSK 176/09) argumentując, że „...złożenie oświadczenia o rezygnacji na zgromadzeniu wspólników daje temu organowi możliwość natychmiastowego powołania nowego członka zarządu”. W konsekwencji za nieprawidłowe uznano powiadamianie o rezygnacji wspólników spółki (lub jedynego wspólnika), gdyż nie można wspólników utożsamiać z organem spółki jakim jest zgromadzenie wspólników.

Podobnie w przypadku, gdy organem powołującym zarząd byłaby rada nadzorcza, to jej należy zakomunikować treść rezygnacji, a dojście oświadczenia woli o rezygnacji do jednego z członków rady nadzorczej (w braku odmiennych postanowień regulaminu rady nadzorczej) można uznać za chwilę złożenia rezygnacji – tak postanowienie SN z 19.08.2004 r. (VCK 600/03).