Rozporządzanie udziałami w umowie inwestycyjnej

Przeczytaj także: Czy nowelizacja KSH zmusza do zmiany umów i statutów spółek?

Kolejnymi klauzurami wykorzystywanymi w umowach (statutach) spółek są opcje zwane call i put. Nie muszą występować w umowie jednocześnie, ale ich zasady działania są zbliżone. Dają nabywcy prawo do kupna (call) lub sprzedaży (put) udziałów (akcji) po z góry określonej cenie i w określonym czasie. Oznacza to, że jeżeli strona posiadająca opcję call zdecyduje się zrealizować przysługujące jej prawo kupna, strona zobowiązana ma obowiązek sprzedać udziały na uprzednio określonych warunkach, gdy zostanie do tego wezwana przez stronę. Strona posiadająca opcję put ma prawo wezwać stronę zobowiązaną do odkupienia od niej udziałów po określonej w opcji cenie. Można sobie wyobrazić sytuację, kiedy opcja put stanowi dla inwestora swego rodzaju gwarancję korzystnego wyjścia z inwestycji, kiedy spółka nie rozwija się pomyślnie i nie generuje spodziewanych zysków.

Opcja buy-sell to kolejny rodzaj zobowiązania w zakresie rozporządzania udziałami (akcjami). Jest to połączenie przysługującej jednej stronie klauzuli call i put. Druga strona, w zależności od życzenia posiadacza tego uprawnienia, jest zobowiązana sprzedać lub kupić udziały po określonej w klauzuli cenie (w obu przypadkach cena jest jednakowa). Inwestor posiadający tą opcję zabezpiecza się na wypadek, kiedy po upływie określonego czasu nie ma możliwości sprzedaży udziałów (akcji) po satysfakcjonującej go cenie i tym samym realizacji zysku.

Na koniec warto zwrócić uwagę na pojęcia drag-along i tag-along. Opcja drag-along, czyli prawo przymuszenia do sprzedaży, występuje najczęściej po stronie inwestora. Strona dysponująca tym uprawnieniem może wezwać pozostałych wspólników do sprzedaży posiadanych przez nich udziałów (akcji) osobie trzeciej. Prawo to jest realizowane w sytuacji, gdy potencjalny nabywca chce kupić pakiet udziałów (akcji) dający mu kontrolę nad spółką lub przejąć ją w całości. Sytuacja ta nie stawia jednak wspólników nieposiadających uprawnienia drag-along w sytuacji bez wyjścia. Możliwe jest rozwiązanie polegające na tym, że zamiast sprzedawać swoje udziały, mogą skorzystać z prawa pierwokupu akcji posiadanych przez udziałowca korzystającego z opcji drag-along na warunkach zaoferowanych przez wspomnianą osobę trzecią.

Tag-along oznacza prawo do przyłączenia się do sprzedaży. Jeżeli jeden ze wspólników wynegocjuje korzystne warunki sprzedaży posiadanych przez siebie udziałów (akcji), wspólnik posiadający opcję tag-along może od niego zażądać, aby ten sprzedał również jego udziały (akcje) na takich samych warunkach. W przeciwnym razie sprzedaż nie może dojść do skutku. Prawo tag-along jest formą gwarancji udzielanej najczęściej udziałowcom mniejszościowym wobec udziałowca większościowego, w celu pozostawienia im wyboru, czy chcą nadal pozostawać w spółce z nowym udziałowcem większościowym.