Fundusze strukturalne UE a odpowiedzialność karna

Przeczytaj także: Fundusze Strukturalne UE: czy wykorzystamy dotacje?

Podstawowa część artykułu skoncentruje się na omówieniu poszczególnych przesłanek popełnienia przestępstwa oszustwa subwencyjnego dotyczącego relatywnie nowego zagadnienia – tj. funduszy strukturalnych UE. W Polsce dotychczas bardziej powszechne były przestępstwa związane z tzw. oszustwami przetargowymi czy kredytowymi, które również są regulowane w ramach tego samego artykułu kodeksu karnego.

Zgodnie z treścią artykułu . 297 § 1 k.k. „Kto, w celu uzyskania dla siebie lub kogo innego, od banku lub jednostki organizacyjnej prowadzącej podobną działalność gospodarczą na podstawie ustawy albo od organu lub instytucji dysponujących środkami publicznymi - kredytu, pożyczki pieniężnej, poręczenia, gwarancji, akredytywy, dotacji, subwencji, potwierdzenia przez bank zobowiązania wynikającego z poręczenia lub z gwarancji lub podobnego świadczenia pieniężnego na określony cel gospodarczy, elektronicznego instrumentu płatniczego lub zamówienia publicznego, przedkłada podrobiony, przerobiony, poświadczający nieprawdę albo nierzetelny dokument albo nierzetelne, pisemne oświadczenie dotyczące okoliczności o istotnym znaczeniu dla uzyskania wymienionego wsparcia finansowego, instrumentu płatniczego lub zamówienia, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5”.

Przestępstwo określone w powyższym artykule jest traktowane jako tzw. przestępstwo powszechne czyli takie, które może zostać popełnione przez każdy podmiot potencjalnie mogący ponosić odpowiedzialność karną. Przykładem może być popełnienie przestępstwa przez pełnomocnika, który bez uprzedniej zgody i porozumienia złoży fałszywe dokumenty lub oświadczenia.

Ponadto w teorii prawa kwalifikuje się to przestępstwo jako posiadające tzw. charakter formalny – tj. nie wymagającego zaistnienia skutku w postaci uzyskania nienależnego dofinansowania. Wystarczające dla dokonania przestępstwa jest przedłożenie dokumentów lub oświadczenia określonego w art. 297 § 1 k.k. Dodatkowo należy także podkreślić, że czyn zabroniony określony w tym artykule ma charakter umyślny. Sprawca powinien więc działać z pełną świadomością w zakresie przedkładanych dokumentów i mimo tego, że zdawał sobie sprawę z przestępnego charakteru – chciał przedłożyć te dokumenty w celu uzyskania dofinansowania.

Aby popełnić przestępstwo oszustwa dotacyjnego konieczne jest przedłożenie:

• Podrobionego dokumentu – czyli imitującego autentyczny. Według orzecznictwa Sądu Najwyższego podrobionym dokumentem jest taki, który nie pochodzi od tej osoby, w imieniu której został sporządzony.
• Przerobionego dokumentu – zawierającego zmiany w autentycznej wersji, przez co zostaje nadana mu nowa treść lub zmienione znaczenie.
• Dokumentu poświadczającego nieprawdę – jest dokumentem autentycznym, wydanym przez osobę uprawnioną do jego wystawienia w przewidzianym przez prawo trybie oraz formie, ale zawierający nieprawdziwe informacje.
• Dokumentu nierzetelnego – zawierającego przemilczenia mające odbiorcy za zadanie sugerować stan rzeczy inny niż rzeczywisty.
• Pisemnego nierzetelnego oświadczenia dotyczącego istotnych okoliczności dla uzyskania dofinansowania. Nierzetelne oświadczenia należy scharakteryzować jako takie, które zawierają nieprawdziwe informacje albo przemilczenia mające sugerować adresatowi stan rzeczy odmienny od rzeczywistego. Ważne jest, aby to oświadczenie było złożone w formie pisemnej.

Powyższy katalog czynów zabronionych stanowi podstawę do oceny dokonania tzw. oszustwa dotacyjnego. Zrozumienie tego zagadnienia jest niezwykle istotne przy ocenie działań niezgodnych prawem związanych z wykorzystaniem środków unijnych przy wszelkiego rodzaju projektach.