Prawo poboru akcji

Przeczytaj także: Sposoby ograniczenia zbywania akcji

Każdy właściciel spółki posiada pewne prawa z nią związane. Tak samo inwestor kupujący akcje danej spółki nabywa dla siebie prawa, które zależne są od tego jakie akcje zostały nabyte. Istnieją dwa rodzaje praw przynależnych akcjonariuszom. Wśród praw korporacyjnych można wymienić: prawo do uczestnictwa w spółce akcyjnej, prawo do uczestnictwa w walnym zgromadzeniu (WZ) akcjonariuszy i współdecydowania o sprawach będących przedmiotem jego obrad, prawo do głosowania na WZ, a także prawo do informacji, bierne i czynne prawo wyborcze do organów spółki oraz prawa mniejszości. Zakres praw majątkowych jest znacznie węższy, ale nie mniej ważny. Do praw majątkowych zalicza się: prawo do udziału w zysku rocznym, prawo poboru akcji nowej emisji oraz prawo do części majątku w przypadku likwidacji spółki.

Jak już wcześniej było wspomniane, jedną z ważniejszych ról w prawach majątkowych odgrywa prawo poboru. Prawo to daje dotychczasowym akcjonariuszom przywilej pierwszeństwa przy zakupie nowych akcji spółki, proporcjonalnie do liczby akcji już przez nich posiadanych. W czasach szybkiego rozwoju i silnej konkurencji, spółki potrzebujące nowego kapitału na rozwój coraz częściej decydują się na emisję nowych akcji. Takie działania przyczyniają się do zmiany akcjonariatu w spółce, dlatego aby zapobiec zmniejszeniu udziału przez dotychczasowych akcjonariuszy, spółki bardzo często przeprowadzają emisję z prawem poboru. Poprzez wykorzystanie posiadanego prawa, wraz z decyzją objęcia akcji nowej emisji zgodnie z przysługującym przywilejem, akcjonariusze ci mają możliwość zachowania swojego udziału w kapitale zakładowym spółki.

Należy również wspomnieć, że prawo poboru nie jest prawem o charakterze bezwzględnym. Akcjonariusz może podjąć decyzję o zrzeczeniu się prawa poboru w całości lub części. Decyzja ta wymaga podjęcia uchwały przez Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy (WZA) i aby została zatwierdzona, powinna być przegłosowana większością 80 proc. głosów. Istnieje również możliwość pozbawienia akcjonariuszy ich prawa poboru. Może być ono głosowane tylko i wyłącznie w przypadku, gdy fakt ten został zapowiedziany w porządku obrad WZA. W takiej sytuacji, obowiązkiem zarządu jest przedstawienie pisemnej opinii uzasadniającej powody pozbawienia prawa poboru oraz proponowanej ceny emisyjnej lub sposobu jej ustalenia. Uchwała o pozbawieniu akcjonariuszy ich prawa poboru może dotyczyć wszystkich akcji nowej emisji lub uwzględniać tylko ich część i najczęściej stosowana jest w przypadku przeprowadzenia IPO. Niedopuszczalne jest jednak podmiotowe wyłączenie akcjonariuszy. Zgodnie z Kodeksem Spółek Handlowych, akcjonariusze mają zapewnione równe traktowanie, niezależnie od tego jaką ilość akcji posiadają.

Dzień prawa poboru

Prawo poboru charakteryzuje się tym, że zawsze związane jest z konkretną emisją akcji, w związku z czym funkcjonuje tylko w określonym czasie. Ramy czasowe tego prawa ograniczone są dwoma datami: dniem ustalenia prawa poboru (dzień prawa poboru) oraz terminem realizacji prawa poboru, który jest ostatnim dniem przyjmowania przez spółkę zapisów na akcje nowej emisji na podstawie prawa poboru.

Dzień prawa poboru jest dniem, według którego określa się akcjonariuszy, którym prawo poboru przynależy. W świetle uchwały, są to akcjonariusze, którzy posiadali akcje na koniec dnia prawa poboru. W przypadku akcji spółek publicznych, które są zapisane na rachunkach papierów wartościowych akcjonariuszy, na koniec dnia prawa poboru zostaje dokonana operacja odłączenia od każdej akcji prawa poboru przypadającego na tą akcję, jest to tzw. jednostkowe prawo poboru. Takie jednostkowe prawa poboru są zapisywane na tym samym rachunku papierów wartościowych, gdzie zarejestrowane akcje, od których je odłączono. Na koniec dnia prawa poboru na rachunku akcjonariusza znajdzie się taka sama liczba akcji i jednostkowych praw poboru akcji nowej emisji.