Likwidator w spółce z o.o. a zarząd spółki

Przeczytaj także: Odpowiedzialność likwidatora spółki z o.o.

W sytuacji, kiedy zarząd jest wieloosobowy, umowa spółki można przypisać indywidualne kompetencje poszczególnym jego członkom. Brak tego typu zastrzeżeń oznacza, że każdy członek zarządu ma prawo i obowiązek prowadzenia spraw spółki (art. 208 par.2 k.s.h.). Nawet jeśli umowa spółki przewiduje, że członek zarządu może ją reprezentować tylko wspólnie z drugim członkiem zarządu lub prokurentem, ograniczenia te nie mają skutków prawnych wobec osób trzecich (art. 207 k.s.h.).

Art. 275 par. 1 k.s.h. stanowi, że w stosunku do spółki w okresie likwidacji stosuje się zazwyczaj przepisy dotyczące organów spółki oraz praw i obowiązków wspólników. Jeżeli umowa spółki lub uchwała wspólników nie przewiduje innego rozwiązania, likwidatorami zostają dotychczasowi członkowie zarządu (art. 276 par. 1 k.s.h.). Można przyjąć, że pozycja likwidatora w spółce z o.o. odpowiada pozycji zarządu (a jeśli likwidatorów jest kilku – pozycji członka zarządu). Ze względu jednak na różnice między spółką a spółką w likwidacji, rola likwidatora (likwidatorów) jest inna niż członków zarządu, mimo że to właśnie on przejmuje funkcje organu wykonawczego.

Istnieją znaczące różnice między sytuacją prawną członka zarządu a likwidatora. Likwidator jest odrębnym podmiotem pozostającym poza strukturą spółki (nie jest wymieniony w przepisach wśród organów spółki), nie posiada uprawnień do stosowania wewnętrznych norm w spółce, a nadrzędny cel jego działalności stanowi wykonywanie czynności likwidacyjnych oraz rozdysponowanie majątku spółki. Zadania likwidatora zostały określone w art. 282 par. 1 k.s.h. Należy do nich zakończenie bieżących interesów spółki, ściągnięcie wierzytelności, wypełnienie zobowiązań i upłynnienie majątku spółki. Działania te nie prowadzą do realizacji dotychczasowych celów spółki, lecz do jej „zamknięcia”. Wszczynanie prze likwidatora nowych interesów jest dopuszczalne tylko wówczas, gdy jest to konieczne do ukończenia sprawy w toku. Mimo że działania likwidatorów przypominają działania zarządu, skala i perspektywy czasowe podejmowanych przez nich czynności są ograniczone.

Przejdźmy teraz do kwestii odpowiedzialności za zobowiązania spółki ponoszonej przez członków zarządu i likwidatorów. Kwestie odpowiedzialności cywilnoprawnej w spółkach z o.o. regulują art. 291-300 k.s.h. Są to regulacje dotyczące odpowiedzialności cywilnej wobec wierzycieli, wobec spółki, wzajemnych roszczeń wynikających ze stosunków pomiędzy wspólnikami w spółce oraz odpowiedzialności na zasadach ogólnych.

W dwóch przypadkach jako osoby ponoszące odpowiedzialność za zobowiązania spółki wymienieni zostali tylko członkowie zarządu. Jest to art. 291 k.s.h., który odnosi się do odpowiedzialności solidarnej ze spółką za podanie (umyślnie lub przez niedbalstwo) fałszywych danych w oświadczeniu składanym do sadu rejestrowego przy zgłaszaniu spółki lub przy zgłoszeniu podwyższenia kapitału zakładowego oraz art. 299 par. 1 dotyczący solidarnej odpowiedzialności członków zarządu za zobowiązania spółki w przypadku bezskutecznej egzekucji.

W pozostałych artykułach regulujących kwestie odpowiedzialności za zobowiązania spółki likwidator został natomiast wymieniony obok członków innych organów spółki kapitałowej.

W tym miejscu warto jednak zwrócić uwagę, że zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego (Sygn. Akt III CZP 91/09), likwidatorzy spółki z o.o. – mimo, że nie wymienieni – ponoszą odpowiedzialność na podstawie art. 299 k.s.h. Podstawowe znaczenie dla argumentacji uzasadniającej objęcie likwidatorów tą odpowiedzialnością ma art. 280 k.s.h., który stanowi, że do likwidatorów co do zasady stosuje się przepisy dotyczące członków zarządu. Sąd najwyższy argumentował, że daleko sięgające zbieżności pomiędzy ustawowymi zadaniami likwidatorów i członków zarządu nie uzasadniają rozdzielenia istoty ich odpowiedzialności wobec wierzycieli spółki. Sędziowie zwrócili uwagę, że członkowie zarządu, którzy zazwyczaj sprawują funkcję likwidatorów, nie mogą dążyć do rozpoczęcia likwidacji spółki z zamiarem uchylenia się od odpowiedzialności solidarnej wobec wierzycieli, mimo że postępowaliby nadal bardzo podobnie jak w czasie sprawowania zarządu, tyle że w warunkach likwidacji spółki.