Harmonogram czasu pracy a godziny nadliczbowe

Przeczytaj także: Harmonogram czasu pracy - błędy

Przyjrzyjmy się następującej sytuacji: Zatrudniamy pracowników w systemie równoważnym. Zdarza się, że nie mają oni zaplanowanego czasu pracy w pełnym wymiarze. Potem w trakcie okresu rozliczeniowego okazuje się, że jest potrzeba aby pracowali więcej - w dni, w które mieli wyznaczone jako wolne. Czy dodatkowa praca w wolnym dniu pracy (np. 12 godzin) stanowi dla tego pracownika pracę w nadgodzinach, mimo iż w sumie nie przekraczają oni miesięcznego limitu? Jeżeli tak, to w jaki sposób należy ustalić stawkę za godziny nadliczbowe?

Jeśli w harmonogramie czasu pracy zaplanowałeś pracownikowi mniej godzin niż wynika to z wymiaru nie możesz później "dołożyć" mu godzin pracy.

Zatrudnianie pracowników w systemie równoważnym daje Ci możliwość planowania pracy w ten sposób, że w pewnych dniach przedłużysz pracownikom dobowy wymiar czasu pracy nawet do 12 godzin, ale następnie zrekompensujesz to krótszą pracą w innym dniu lub całym dniem wolnym. System ten nie zwalania Cię jednak z obowiązku sporządzenia harmonogram pracy dla każdego pracownika. Rozkład czasu pracy powinieneś ustalić z góry w harmonogramie i podać do wiadomości pracowników przed okresem rozliczeniowym. Jego zmiana jest możliwa jedynie w wyjątkowych przypadkach, które powinny być ściśle określone w przepisach wewnętrznych.

Zaplanowanie pełnego wymiaru to Twój obowiązek

Z istoty stosunku pracy wynika obowiązek zapewnienia pracownikowi pracy przez odpowiednią liczbę godzin wynikającą z wymiaru zatrudnienia. Jeżeli pracownik zatrudniony jest w pełnym wymiarze, to Twoim obowiązkiem jest sporządzenie harmonogramu obejmującego dokładnie liczbę godzin przewidzianych do przepracowania w danym okresie rozliczeniowym. Jeżeli jednak zaplanowałeś mniej pracy, to nie wolno Ci "uzupełnić" potem brakujących godzin poleceniem dodatkowej pracy, nawet jeżeli zaplanowany godzinowy wymiar i praca dodatkowa łącznie nie przekroczą dozwolonego na dany okres rozliczeniowy limitu.

Przykład:
Pracodawca na sierpień 2010 r. zaplanował pracownikowi zatrudnionemu w systemie równoważnym 160 godzin, mimo iż wymiar na ten miesiąc wynosi 176 godzin. Okazało się, że w sierpniu niespodziewanie jeden z kluczowych pracowników złamał rękę i trzeba go zastąpić. W związku z tym pracodawca zdecydował, iż pracownikowi, któremu zaplanował mniej godzin niż wynika to z wymiaru teraz, w ramach zastępstwa, dołoży brakujące 16 godzin. Takie działanie pracodawcy, mimo iż w ogólnym rozrachunku nie powoduje przekroczenia wymiaru czasu pracy na dany miesiąc, jest nieprawidłowe.

Działania opisane w przykładzie mogą być ocenianie jako naruszające przepisy o czasie pracy, które będą stanowić wykroczenie przeciwko prawom pracownika. Za pracę w dni, które są dla pracownika harmonogramowo wolne, pracownikowi należy się rekompensata. Jeżeli więc wezwiesz do pracy pracownika w dniu dla niego wolnym musisz liczyć się z tym, że pracę taka będziesz musiał zrekompensować dniem wolnym, czasem wolnym bądź dodatkowym wynagrodzeniem (w zależności od tego, w jakim dniu pracownik świadczył pracę), nawet jeżeli w sumie czas pracy w danym okresie rozliczeniowym nie przekroczy wymiaru ustalonego na podstawie art. 130 kp.

Ważne!
Zaplanowanie mniejszej ilości godzin pracy spowoduje, że i tak będziesz musiał pracownikowi zapłacić za cały wymiar. W przypadku pracowników otrzymujących stawkę godzinową będziesz musiał wypłacić wynagrodzenie przestojowe za czas niedopracowany do pełnego wymiaru. Natomiast w przypadku pracowników wynagradzanych stałą pensją - pełne normalne wynagrodzenie.

Bierzesz pod uwagę "normalny" wymiar czasu pracy

Praca w godzinach nadliczbowych może być rekompensowana czasem wolnym lub dodatkowym wynagrodzeniem. Jeżeli zdecydujesz się na drugą formę rekompensaty to dodatek obliczasz biorąc pod uwagę "normalny" wymiar czasu pracy na dany miesiąc. Aby obliczyć wysokość dodatku za godziny nadliczbowe dla pracownika wynagradzanego stałą stawką miesięczną musisz jego wynagrodzenie podzielić przez wymiar czasu pracy w danym miesiącu, a następnie pomnożyć ją przez procent dodatku.

Przykład:
Pracownik wynagradzany jest stałą stawką miesięczną w wysokości 2500 zł. W sierpniu 2010 r. przepracował 8 godzin nadliczbowych dobowych. Wynagrodzenie i dodatek za te godziny należy obliczyć w następujący sposób:

2500 zł : 176 godz. (normalny wymiar czasu pracy w sierpniu 2010 r.) = 14,20 zł/godz.

14,20 zł x 8 = 113,60 zł - normalne wynagrodzenie za dodatkową pracę.

Dodatek za nadgodziny dobowe to 50%. W związku z tym za 8 godzin pracy pracownik otrzyma:

8 x (14,20 x 50%) = 8 x 7,10 = 56,80 zł - dodatek za nadgodziny dobowe.

W związku z tym, za 8 nadgodzin w sierpniu 2010 r. pracownik powinien otrzymać wynagrodzenie wraz z dodatkiem w wysokości:

113,60 zł + 56,80 zł = 170,40 zł.

Podstawa prawna:

• art. 94 pkt 2, art. 130 § 1, art. 135, art. 151 § 1, art. 151 ¹ , art. 151 ² kp, § 4a rozporządzenia MPiPS z 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy... (Dz.U. nr 62, poz. 289 ze zm.).

www.KadryOnline.pl - Serwis specjalistów ds. personalnych. Praktyczne wskazówki dotyczące prawa pracy, najświeższe interpretacje przepisów, informacje o zmianach prawnych, bezpłatne biuletyny e-mailowe.