Postępowanie sądowe w sprawach konsumenckich

Przeczytaj także: Metody rozwiązywania sporów B2B i B2C

Postępowanie uproszczone, jak sama nazwa wskazuje, ma służyć usprawnieniu i przyspieszeniu procesu dzięki wyeliminowaniu lub ograniczeniu niektórych reguł procesowych. Przykładowo, w postępowaniu uproszczonym sąd nie wzywa biegłego w celu zasięgnięcia opinii w jakiejś kwestii faktycznej. Jeśli zaś sąd uzna, że rozstrzygnięcie sprawy wymaga wiadomości specjalnych, a stąd konieczne jest przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego, to dalej sprawa toczy się z pominięciem przepisów o postępowaniu uproszczonym.

Pozew i inne (określone) pisma procesowe powinny być wnoszone na urzędowych formularzach . Wzory formularzy są dostępne na stronie internetowej ministerstwa sprawiedliwości www.ms.gov.pl. Formularze urzędowe są także dostępne w budynkach sądów rejonowych lub okręgowych, oraz w urzędach gmin.

Przed wniesieniem pozwu powinniśmy upewnić się, że jako pozwanego wskazaliśmy właściwą osobę. Błąd w tym zakresie jest nieodwracalny. Skutkuje on oddaleniem żądania pozwu, poniesieniem kosztów procesu oraz ewentualnym przedawnieniem roszczeń wobec osoby, która powinna być pozwana.

Przykładem błędnego pozwania może być sytuacja, gdy na podstawie ustawy o sprzedaży konsumenckiej (tzn. z tytułu niezgodności towaru z umową) pozywamy producenta towaru konsumpcyjnego, który nie jest zarazem bezpośrednim sprzedawcą tego towaru. Pozwanym powinien być wówczas sprzedawca – na podstawie wydanych przez niego dokumentów. Z kolei jeśli wnosimy pozew na podstawie gwarancji, musimy pamiętać, by pozwać gwaranta to jest osobę wskazaną na dokumencie gwarancyjnym. To wcale nie musi być sprzedawca!

Przepisy o postępowaniu uproszczonym dyscyplinują strony procesu w zakresie przedstawiania okoliczności faktycznych, zarzutów i wniosków dowodowych. W tym zakresie należy wszystkie argumenty przedłożyć sądowi już przy pierwszej ku temu sposobności. Późniejsze wysuwanie argumentów może być spóźnione.

Rozstrzygnięcie sporu w postępowaniu uproszczonym ma postać wyroku. Od wydanego wyroku strona procesu może wnieść apelację do sądu okręgowego jako sądu drugiej instancji. Apelacja może i powinna być poprzedzona wnioskiem o sporządzenie uzasadnienia wyroku. Taki wniosek może być wniesiony do protokołu rozprawy bezpośrednio po ogłoszeniu wyroku.

Postępowanie zwykłe

Sprawa konsumencka, która nie jest drobna w przedstawionym wyżej rozumieniu, podpada pod przepisy o postępowaniu zwykłym. Jest ono droższe, dłuższe i nieco bardziej skomplikowane od postępowania uproszczonego (przykładowo pism nie składa się na urzędowych formularzach, które co do zasady stanowią pomoc przy ich sporządzaniu). Wniesienie pozwu podlega opłacie w wysokości 5% wartości przedmiotu sporu.

W rozdziale o postępowaniu pojednawczym wspomnieliśmy, że zmierza ono do zawarcia ugody przed wniesieniem pozwu. Po wniesieniu pozwu w postępowaniu zwykłym ugoda jest również dopuszczalna. Sąd powinien skłaniać strony procesu do pojednania, a przy tym może skierować strony do mediacji.

Zarówno w postępowaniu uproszczonym, jak i zwykłym sprawa toczy się przed sądem rejonowym, właściwym miejscowo dla siedziby lub miejsca zamieszkania pozwanego. Od tej zasady są jednak wyjątki: jeśli dochodzimy spełnienia żądania naprawy albo wymiany towaru na nowy, zwrotu pieniędzy lub odszkodowania możemy wnieść pozew przeciwko przedsiębiorcy do tego sądu, w którego okręgu przedsiębiorca prowadzi działalność gospodarczą (np. sklep, w którym kupiliśmy wadliwy towar), możliwe jest również wniesienie pozwu do sądu według miejsca wykonania umowy (np. naszego miejsca zamieszkania).

Postępowanie o uznanie postanowień wzorca umownego za niedozwolone

Zawierając umowę dostajemy na ogół do podpisania gotowy dokument, nie mamy wpływu na jego treść, możemy taką umowę jedynie podpisać w całości lub odrzucić. Gotowe wzorce umowne mają często postać długiego tekstu pisanego drobną czcionką i skomplikowanym językiem. Taka praktyka stwarza niebezpieczeństwo, że przedsiębiorca „przemyci” nam w umowie niekorzystne dla nas zapisy. Aby temu zapobiec, wprowadzono pojęcie tzw. klauzul niedozwolonych. Kodeks cywilny stanowi, że „postanowienia, które nie zostały uzgodnione indywidualnie, nie wiążą konsumenta, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco naruszający jego interesy.” Mogą to być na przykład zapisy wyłączające odpowiedzialność przedsiębiorcy za niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy.

O tym, czy daną klauzulę należy uznać za niedozwoloną decyduje Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (SOKiK) z siedzibą w Warszawie. Postanowienia umowne uznane prawomocnym wyrokiem SOKiK za niedozwolone są wpisywane do tzw. rejestru klauzul niedozwolonych.