Umowa na roboty dodatkowe: jakie sprawia problemy?

Przeczytaj także: Umowa o roboty budowlane: wyrok TK

O ile roboty zamienne (obejmujące np. zmianę maszyn czy materiałów) są najczęściej akceptowane przez wykonawcę, to bardzo poważne problemy wywołuje konieczność realizacji robót dodatkowych, które mogą spowodować zmianę kosztów inwestycji lub pociągnąć za sobą opóźnienie jej zakończenia.

Umowa o roboty dodatkowe

Teoretycznie zlecenie robót dodatkowych i jego przyjęcie powinno nastąpić w drodze sporządzonego na piśmie porozumienia stron, czyli – inaczej mówiąc – w formie dodatkowej umowy akceptowanej (podpisywanej) przez osoby upoważnione do reprezentacji stron. Często jednak zarówno inwestor, jak i wykonawca są bardziej zainteresowani postępem budowy, niż legalizowaniem jej poszczególnych etapów i zaniedbują zachowanie tego trybu. W konsekwencji zdarza się, że firma budowlana zrealizuje dodatkowe roboty, a następnie inwestor ma podstawy, by odmówić zapłaty, ponieważ nie wyraził na nie odpowiedniej zgody. Wykonawcy z kolei też nie zawsze dbają o sformalizowaną legalizację robót dodatkowych, gdyż uważają, że koszty wykonania takich robót bez uprzedniego zawarcia stosownej umowy i tak będą mogli odzyskać przez zgłoszenie zamawiającemu roszczeń z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia. Dlatego, aby uniknąć podobnych konfliktów, warto w umowie o roboty budowlane ustalić, że w przypadku zlecania robót dodatkowych konieczne jest wyrażenie w formie pisemnej zgodnej woli obu stron na wykonanie tego rodzaju robót oraz konsekwentnie wywiązywać się z tego postanowienia.

Zakaz zmiany umów zawartych w trybie zamówień publicznych

Realizacja robót dodatkowych może stanowić problem w przypadku, gdy inwestycja jest realizowana w ramach zamówień publicznych. Ustawa prawo zamówień publicznych zakazuje dokonywania istotnych zmian warunków umowy o wykonanie zamówienia publicznego. Ewentualna modyfikacja dopuszczalna jest tylko wtedy, jeśli zamawiający w ogłoszeniu o zamówieniu lub w specyfikacji istotnych warunków zamówienia określił z góry, kiedy i na jakich warunkach stosowna zmiana umowy może nastąpić. Przepis nie określa wyraźnie, czym są „istotne zmiany”, co może powodować poważne konsekwencje z punktu widzenia trwałości umowy i tempa realizacji inwestycji. Wydaje się jednak, że za istotne trzeba uznawać także takie zmiany, które są na ogół naturalnym następstwem rozszerzenia zadań wykonawcy – przez zlecenie mu robót dodatkowych, tzn. zmiany dotyczące terminu zakończenia robót i kosztów ich wykonania.