Zmiana warunków zatrudnienia a odprawa pieniężna

Przeczytaj także: Rozwiązanie stosunku pracy a odprawa pieniężna

Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego, dla oceny, czy przyczyny leżące po stronie pracodawcy stanowią wyłączny powód rozwiązania stosunku pracy w następstwie wypowiedzenia zmieniającego, a tym samym, czy pracownikowi przysługuje odprawa zgodnie z przepisami ustawy o zwolnieniach grupowych, nie są obojętne powody, dla których pracownik nie zgodził się na nowe warunki pracy lub płacy. Jeżeli bowiem pracownikowi zaproponowano odpowiednią pracę, to odmowa jej przyjęcia może być w konkretnej sytuacji potraktowana jako istotna współprzyczyna rozwiązania stosunku pracy.

Natomiast odmowa przyjęcia nowych warunków pracy lub płacy noszących znamiona szykany lub wyraźnie z jakiegoś powodu niedogodnych dla pracownika nie stoi na przeszkodzie, aby uznać, że przyczyny rozwiązania stosunku pracy leżą wyłącznie po stronie pracodawcy (tak: wyrok SN z dnia 9 listopada 1990 r., I PR 335/90, OSP 1991, nr 9, poz. 212). W szczególności w wyroku z dnia 7 lipca 2000 r. (I PKN 728/99, Monitor Prawniczy 2002/8 str. 371) Sąd Najwyższy uznał, że ocena „wyłączności” przyczyny rozwiązania stosunku powinna uwzględniać, że jednym z motywów rozwiązania przez pracodawcę umowy o pracę jest odmowa pracownika przyjęcia proponowanych mu nowych warunków. Jeżeli odmowa nie zasługuje na aprobatę i stanowi jeden z motywów decyzji pracodawcy to przyczyna z art. 1 ust. 1 tej ustawy nie jest przyczyną wyłączną.

Podsumowując powyższe stwierdzić należy, iż odmowa przyjęcia przez pracownika zaproponowanych mu w drodze wypowiedzenia zmieniającego nowych warunków pracy i płacy, w szczególności w zakresie dotyczącym miejsca wykonywania pracy, dla potrzeb oceny prawa do odprawy pieniężnej zgodnie z przepisami ustawy o zwolnieniach grupowych wymaga indywidualnej oceny sytuacji każdego pracownika. Jeżeli nieprzyjęcie zaproponowanych przez pracodawcę nowych warunków pracy nastąpiło z uwagi na okoliczność, iż są one z jakiegoś, obiektywnie uzasadnionego powodu niekorzystne dla pracownika, wówczas należy uznać, iż przyczyny rozwiązania stosunku pracy leżą wyłącznie po stronie zakładu pracy, co z kolei oznacza, iż pracownikowi przysługuje odprawa pieniężna w wysokości i na zasadach określonych w art. 8 ustawy o zwolnieniach grupowych.

W realiach niniejszej sprawy ową niekorzystność należy wiązać ze zmianą miejsca pracy. Jeśli życie pracownika, biorąc pod uwagę np. przedszkole, szkołę do której uczęszcza dziecko pracownika, miejsce pracy małżonka, czy też miejsce zamieszkania, skupia się wokół lokalizacji dotychczasowego miejsca zatrudnienia, to zmiana tego miejsca, związana z koniecznością dalszego dojazdu, może oznaczać dla pracownika niedogodność, co zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego skutkować może powstaniem po stronie pracownika roszczenia o zapłatę odprawy pieniężnej.

IV
Podsumowując powyższe rozważania stwierdzić należy, co następuję:

1. jeżeli dochodzi do przeniesienia zakładu pracy do innej miejscowości, należy uznać, iż nie mieści się to już w ramach pracowniczego podporządkowania i co za tym idzie, wymaga złożenia pracownikowi oświadczenia o wypowiedzeniu warunków pracy i płacy w trybie art. 42 KP,
2. ustawę o zwolnieniach grupowych stosuje się także do wypowiedzenia zmieniającego; dotyczy to zarówno tzw. zwolnień grupowych określonych w art. 1 ustawy o zwolnieniach grupowych, jak i zwolnień indywidualnych, o których stanowi art. 10 ustawy o zwolnieniach grupowych,
3. istotne znaczne dla oceny kwestii ewentualnego prawa pracowników do odprawy pieniężnej zgodnie z art. 8 ustawy o zwolnieniach grupowych ma ustalenie, czy w realiach sprawy mamy do czynienia ze zwolnieniem grupowym, czy zwolnieniem indywidualnym,
4. w przypadku zwolnień grupowych pracownicy, bez konieczności spełnienia dodatkowych warunków nabywają prawo do odprawy pieniężnej; samo uznanie przeprowadzanych w zakładzie pracy zwolnień za zwolnienia grupowe powoduje, iż pracownicy nabywają prawo do odpraw pieniężnych,
5. w przypadku zwolnień indywidualnych dla oceny nabycia prawa do odprawy pieniężnej istotne znaczenie ma ustalenie, czy przyczyny niedotyczące pracowników stanowią wyłączny powód uzasadniający rozwiązane stosunku pracy; tak będzie w sytuacji, gdy odmowa przyjęcia zaproponowanych warunków pracy (zmiana miejsca wykonywania pracy) będzie obiektywnie uzasadniona z uwagi na okoliczność, iż nowe warunki (nowe miejsce świadczenia pracy) są z jakiegokolwiek powodu niekorzystne dla pracownika; powyższe wymaga indywidualnej oceny w odniesieniu do każdego konkretnego przypadku.