Czy likwidator odpowiada za zobowiązania spółki?

Przeczytaj także: Odpowiedzialność członka zarządu - nowe zasady

Zgodnie z art. 299 § 1 ksh, w przypadku, gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna, członkowie zarządu odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania. Z kolei zgodnie z art. 280 ksh, do likwidatorów stosuje się przepisy dotyczące członków zarządu, chyba, że przepisy rozdziału 6, działu I, tytułu III stanowią inaczej. Na tle powołanych przepisów pojawia się pytanie, czy wierzyciele spółki mogą się domagać na podstawie art. 299 ksh, spłacenia jej długów pozostałych po likwidacji spółki także od jej likwidatorów.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego, a w konsekwencji w praktyce sądów powszechnych orzekających w kwestii odpowiedzialności na podstawie art. 299 ksh funkcjonują dwa, pozostające wobec siebie w opozycji stanowiska w tym zakresie. Część doktryny i praktyków prawa opowiada się za zrównaniem członków zarządu w zakresie odpowiedzialności za zobowiązania spółki, część zaś kwestionuje stosowanie do likwidatorów reguły odpowiedzialności przewidzianej w art. 299 § 1 ksh.

Zważywszy na, będącą konsekwencją bezskutecznej egzekucji z majątku spółki, odpowiedzialność majątkiem osobistym członka zarządu/likwidatora i rozbieżność opisaną powyżej, Rzecznik praw obywatelskich zwrócił się do Sądu Najwyższego z pytaniem prawnym, w którego uzasadnieniu stwierdził, że zasadne jest, aby również likwidator odpowiadał majątkiem osobistym za zobowiązania spółki, które powstały po postawieniu spółki w stan likwidacji, w przypadku, gdy egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna. W opinii Rzecznika, przemawia za tym nie tylko dosłowne brzmienie art. 280 ksh, ale także wzgląd na inne przepisy tego kodeksu oraz prawa upadłościowego i naprawczego, nakładające na likwidatorów taki sam, jak na członków zarządu obowiązek zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości i takie same sankcje za jego niedopełnienie. Również wzgląd na art. 32 Konstytucji RP zdaniem Rzecznika przyznaje wierzycielom taką samą ochronę w przypadku, gdy nie mogą odzyskać swych należności wskutek zaniedbań członków zarządu, jak i wtedy, gdy przyczyną tego są zaniedbania likwidatorów spółki z o.o.

Zasada zapisana w art. 299 k.s.h. Jest następująca: jeżeli egzekucja przeciwko spółce z o.o. okaże się bezskuteczna, członkowie zarządu odpowiadają osobiście i solidarnie za jej zobowiązania. Mogą się oni uwolnić od tej odpowiedzialności po wykazaniu, że:

1. we właściwym czasie zgłosili wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęli postępowanie układowe albo
2. niezgłoszenie takiego wniosku oraz niewszczęcie tego postępowania nastąpiło bez ich winy lub
3. pomimo niezłożenia wskazanych wniosków wierzyciel nie poniósł szkody.