Spółki z o.o. - prawa członków zarządu

Przeczytaj także: Odpowiedzialność członka zarządu - nowe zasady

Z brzmienia art. 38 i 39 kc wyraźnie wynika nakaz działania zarządu osoby prawnej w ramach ustawowych kompetencji (tutaj art. 162 ksh) i w konsekwencji, nieważność umowy w przypadku jego przekroczenia. Jak wyżej wspomniano, odrzucono możliwość sanowania tak dokonanej czynności i analogicznego powoływania się na wyrok Sądu Najwyższego z 12.12.1996 r., I CKN 22/96, OSN 1997, Nr 6-7, poz. 75, który odnosił się do sytuacji podpisania umowy przez zarząd spółdzielni bez wymaganej zgody rady nadzorczej. Zasadnie przyjęto zatem daleko idącą rozbieżność pomiędzy sytuacją zarządu i pełnomocnika, w sytuacji przekroczenia uprawnień do działania. Uznano bowiem, że jeżeli za osobę prawną działał ktoś, kto co prawda pełnił funkcję członka organu, ale przekroczył zakres umocowania do działania określony w ustawie, to z prawnego punktu widzenia do dokonania takiej czynności w ogóle nie doszło. To z kolei oznacza, że nie istniała czynność, która miałaby być potwierdzona.

Ten pogląd jest zgodny z szeregiem orzeczeń Sądu Najwyższego (np. wyrok z 12 grudnia 1996 roku, sygn. I CKN 22/96, OSN Izba Cywilna, 1997 rok, Nr 6-7, poz. 75, s. 33, wyrok z 26 czerwca 1997 roku, sygn. I CKN 130/97, źródło Legalis; wyrok z 15 lutego 2002 roku, sygn. III CKN 494/99, źródło Legalis; wyrok z z 8 maja 2003 roku, sygn III RN 66/02, Monitor Podatkowy 2003, Nr 6, s. 2, wyrok z 16 grudnia 2004 roku, sygn. V CSK 674/03, źródło Legalis, wyrok z 5 listopada 2003 roku, sygn. I PK 23/03, źródło Legalis, wyrok z 14 stycznia 2004 roku, I CK 54/03, źródło Legalis). Zgodnie z tą linią orzeczniczą wypowiadają się także przedstawiciele nauki prawa, w tym A. Kidyba w swoim komentarzu do ksh.

Identyczny pogląd prezentowany jest w komentarzach do ksh pod redakcją S. Sołtysińskiego oraz J. Strzępki. Również S. Włodyka stwierdza, „iż w jednoosobowej spółce w organizacji jej jedyny wspólnik nie może reprezentować spółki, gdyby był powołany do zarządu spółki (...). (Kodeksowe spółki atypowe, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2004). Kolejna wypowiedź doktryny to fragment artykułu K. Kocemby, która podaje, że „Zgodnie z art. 162 k.s.h. taka spółka co do zasady nie może być w ogóle reprezentowana przez swojego jedynego wspólnika. (...)” (Rzeczpospolita nr 271 z 21 listopada 2000 r.).

Mając na uwadze powyższe należy podkreślić, podzielony m. in. przez orzekający w II instancji sąd okręgowy, pogląd o bezwzględnym braku możliwości reprezentowania jednoosobowej spółki z o. o. w organizacji przez jej wspólnika. Jak wyżej wskazano, nie dotyczy to wyłącznie zgłoszenia spółki do rejestru, które będzie oczywiście skuteczne. Przy tej okazji należy wskazać na pojawiające się próby liberalizacji powyższego podejścia do przedmiotowej kwestii, jednakże na gruncie obecnie obowiązujących przepisów prawa wydaje się ono nieuprawnione.