Prawo farmaceutyczne a swoboda przedsiębiorczości

Przeczytaj także: Apteki dla aptekarzy?

Zaistniały spór powstał w związku z holenderską apteką internetową DocMorris. DocMorris NV razem z przedsiębiorstwem Celesio AG (przedsiębiorstwem zajmującym się obrotem lekami) zamierzały utworzyć pierwszą w Niemczech sieć aptek, na podobieństwo funkcjonujących dotychczas w innych krajach Unii Europejskiej. Niemieckie ministerstwo zdrowia zezwoliło na prowadzenie działalności, decyzję ministerstwa zaskarżył jednak niemiecki związek aptekarzy. Wówczas sąd właściwy do rozstrzygnięcia sprawy zwrócił się do ETS o wyjaśnienie, czy niemieckie przepisy wskazujące na zakaz prowadzenia aptek przez niefarmaceutów stoją w sprzeczności z zagwarantowaną w art. 43 TWE swobodą przedsiębiorczości, obejmującą również swobodę zakładania filii przedsiębiorstw na terenie państw członkowskich Unii Europejskiej.

W świetle TWE wszelkie ograniczenia swobody przedsiębiorczości obywateli jednego państwa członkowskiego na terytorium innego państwa członkowskiego są zakazane (art. 43 TWE), jednakże wskazany przepis nie przesądza o zastosowaniu przepisów przewidujących szczególne traktowanie cudzoziemców, uzasadnione względami: porządku publicznego, bezpieczeństwa publicznego lub zdrowia publicznego (na mocy art. 46 TWE).

W związku z powyższym wnioskujemy, że ograniczenia swobody przedsiębiorczości mogą być uzasadnione nadrzędnymi względami interesu ogólnego. Ponieważ ochrona zdrowia publicznego znajduje się pośród nadrzędnych względów interesu ogólnego, jak wskazuje brzmienie przepisów - państwa członkowskie mogą wymagać, by leki rozprowadzane były wyłącznie przez farmaceutów

We wskazanej sprawie ETS orzekł, że podmioty niebędące farmaceutami (a więc nie mające z definicji wykształcenia równego farmaceutom), nie mogą prowadzić aptek. Zdaniem ETS wymienione działanie może stanowić zagrożenie dla zdrowia publicznego. ETS uznał zgodność z prawem unijnym przepisów niemieckich, przewidujących zakaz prowadzenia aptek przez niefarmaceutów, jako że w postępowaniu nie wskazano mniej restrykcyjnych niż taki zakaz środków, który pozwoliłby na równie skuteczne zagwarantowanie jakości zaopatrzenia społeczeństwa w leki.

W świetle polskiego prawa jedynym ograniczeniem w tworzeniu sieci aptek są przepisy ustawy z dnia 6 września 2001 r. Prawo farmaceutyczne (Dz. U. 2001 r., Nr 126, poz. 1381 ze zm.) wykluczające wydanie zezwolenia, jeśli podmiot ubiegający się o nie zajmuje się hurtową dystrybucją leków lub prowadzi na terenie danego województwa więcej niż 1% z liczby ogólnodostępnych aptek. W świetle przepisów unijnych i omawianego orzeczenia, dodatkową granicą swobody przedsiębiorczości jest ochrona zdrowia publicznego, o czym powinni pamiętać wszyscy planujący otworzenie własnej apteki.