Umowa na czas określony a przyczyny wypowiedzenia

Przeczytaj także: Wypowiedzenie umowy terminowej: ważna przyczyna?

Pracodawca musi uzasadnić rozstanie z pracownikiem jedynie w przypadku:

• wypowiedzenia umowy o pracę na czas nieokreślony,
• rozwiązania umowy bez wypowiedzenia.

W pozostałych sytuacjach, a więc także w przypadku umowy zawartej na czas określony, pracodawca nie musi ujawniać przesłanek, które kierowały nim przy podejmowaniu decyzji o rozwiązaniu stosunku pracy z podwładnym. Sąd pracy zasadniczo więc nie bada przyczyn wypowiedzenia takiej umowy.

Powyższe stwierdzenie nie jest jednak jednoznaczne z tym, że sędziowie nigdy nie przyglądają się zasadności wypowiedzenia umowy o pracę na czas określony. Potwierdza to wyrok SN z 8 grudnia 2005 r. (I PK 103/05), w którym stwierdzono, iż sądy pracy nie są zupełnie pozbawione możliwości zanalizowania przyczyn wypowiedzenia umowy terminowej, natomiast pracownicy zatrudnieni w oparciu o taką umowę- ochrony w tym zakresie. Nic nie stoi bowiem na przeszkodzie, aby przedmiotem rozważań sądu stała się zgodność dokonanego wypowiedzenia z zasadami współżycia społecznego i społeczno- gospodarczym przeznaczeniem prawa.

Zgodnie z art. 8 K.p., nie można czynić ze swojego prawa użytku, który byłby sprzeczny ze społeczno- gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie nie jest uważane za wykonanie prawa i co za tym idzie- nie korzysta z ochrony.

Postanowienia tego przepisu zawierają dwie równorzędne i niezależne od siebie klauzule generalne: klauzulę społeczno- gospodarczego przeznaczenia prawa oraz klauzulę współżycia społecznego. Pierwsza z nich zwraca uwagę na cel regulacji prawnej, natomiast druga dotyka naruszenia norm obyczajowych, moralnych i zwyczajowych.

Rozstrzygnięcie kwestii zastosowania w konkretnej sprawie art. 8 K.p. jest uzależnione od całokształtu okoliczności, każdorazowo indywidualnie ocenianych przez sąd. Nie można zatem w oderwaniu od stanu faktycznego danej sprawy formułować ogólnych dyrektyw dotyczących stosowania w niej tych zasad.

Jednocześnie jednak nie ulega wątpliwości, że naruszenie przez pracodawcę zasad współżycia społecznego (uczciwego działania, zasad przyzwoitości, lojalności wobec pracownika) stanowi w świetle obowiązującego prawa czyn niedozwolony (por. wyrok SN z 11 czerwca 2003 r., I PK 273/02, OSNP 2004, Nr 16, poz. 279). Co więcej, w wyroku z 19 lipca 1984 r. (I PRN 98/84) SN uznał, że art. 8 K.p. znajduje zastosowanie do naruszającego zasadę współżycia społecznego wypowiedzenia terminowej umowy o pracę, do którego nie znajduje zastosowania art. 45 K.p.

Reasumując, pracownik, któremu wypowiedziano umowę o pracę na czas określony, może liczyć, że w razie ewentualnego sporu sąd pracy nie tylko zanalizuje prawidłowość dokonanego wypowiedzenia, ale przyjrzy się także, czy w danym przypadku nie doszło do naruszenia zasad współżycia społecznego.