Odpowiedzialność pracowników: kara porządkowa

Przeczytaj także: Jak stosować kary porządkowe?

Pracownik ma prawo się odwołać

Decyzja o zastosowaniu kary porządkowej nie jest ostateczna. Pracownik może bowiem skorzystać z procedury odwoławczej, jeżeli zastosowana kara narusza obowiązujący porządek prawny. Ma na to 7 dni od chwili zawiadomienia go o ukaraniu (art. 112 § 1 K.p.). Z uwagi na to, że Kodeks pracy mówi ogólnie o naruszeniu przepisów prawa, nie wskazując partykularnych sytuacji, w których może nastąpić odwołanie od decyzji pracodawcy, treścią wnoszonego przez pracownika sprzeciwu może być:

• brak podstawy do wymierzenia kary porządkowej (np. wykazanie, że pracownik nie dopuścił się zarzucanego mu przewinienia),
• zastosowanie kary po upływie ustawowych terminów przedawnienia, o których mowa w art. 109 § 1 K.p.,
• naruszenie zasad odpowiedzialności porządkowej (np. wymierzenie kary przez osobę nieposiadającą do tego stosownych uprawnień),
• zastosowanie kary nieprzewidzianej w Kodeksie pracy,
• naruszenie trybu stosowania kar porządkowych (np. niewysłuchanie pracownika, uchybienia w treści zawiadomienia o ukaraniu),
• nałożenie kary niewspółmiernej do ciężaru przewinienia.

Przepisy nie określają wymogów co do treści sprzeciwu. Zasadne jest więc uznać, że rozpatrzony powinien zostać również taki sprzeciw, w którym nie zostały określone konkretne zarzuty, a pracownik jedynie żali się, że ukaranie go było niesłuszne.

Decyzja o uwzględnieniu (odrzuceniu) sprzeciwu spoczywa na pracodawcy. Przy czym, powinna zostać poddana konsultacji zakładowej organizacji związkowej, o ile taka działa na terenie firmy. Jeżeli w zakładzie nie ma organizacji związkowej, pracodawca podejmuje decyzję samodzielnie w oparciu o uzyskane informacje i materiał dowodowy, który ma w posiadaniu. Powinno to nastąpić w ciągu 14 dni od wniesienia sprzeciwu. Przekroczenie tego terminu spowoduje, że sprzeciw z mocy prawa zostanie potraktowany jako uwzględniony.

Pracodawca może uwzględnić sprzeciw w całości bądź częściowo, a więc np. może złagodzić karę, bądź zastąpić karę majątkową- nie majątkową. Co ważne, w ramach postępowania odwoławczego nie ma możliwości obostrzenia uprzednio zastosowanej kary porządkowej.

Droga sądowa

Jeżeli sprzeciw został odrzucony, pracownik ma prawo wystąpić na drogę sądową o uchylenie zastosowanej kary, przy czym musi nastąpić to w ciągu 14 dni od chwili powzięcia wiadomości o odrzuceniu sprzeciwu (art. 112 § 2 K.p.). O dopuszczalności wystąpienia do sądu pracy decyduje jednakże łączne wystąpienie trzech przesłanek:

• wyczerpanie wewnątrzzakładowego trybu odwoławczego (por. wyrok SN z 7 kwietnia 1999 r., I PKN 644/98, OSNAPiUS 2000, Nr 11, poz. 419),
• odrzucenie sprzeciwu przez pracodawcę,
• dochowanie 14-dniowego terminu wniesienia pozwu do sądu pracy.

W przypadku, gdy sąd uwzględni powództwo bądź uchyli nałożoną karę majątkową, pracodawca ma obowiązek zwrócić pracownikowi równowartość kwoty tej kary (art. 112 § 3 K.p.). Powinien również, zgodnie z art. 113 § 2 K.p., usunąć informację o ukaraniu podwładnego z jego akt osobowych. Warto tu dodać, że sąd pracy bada jedynie legalność zastosowania kary porządkowej, nie ma natomiast uprawnień, aby karę zmienić (zaostrzyć lub złagodzić).

Zatarcie kary

Zatarcie kary praktyce oznacza uznanie ją za niebyłą. W myśl art. 113 § 1, odpis zawiadomienia o ukaraniu usuwa się z akt osobowych pracownika po roku nienagannej pracy. „Nienaganność” należy tu rozumieć jako niezastosowanie wobec podwładnego kolejnej kary porządkowej. Nic nie stoi jednak na przeszkodzie, aby pracodawca z własnej inicjatywy (lub na wniosek zakładowej organizacji związkowej) uznał karę za niebyłą jeszcze przed upłynięciem tego terminu.