Indywidualna działalność gospodarcza a spółka cywilna

Przeczytaj także: Jak zmienić formę prowadzenia działalności?

6. Przesunięcia majątkowe między wspólnikami a spółką.

Współwłasność łączna wspólnego majątku wspólników nie wyklucza dokonywania przesunięć między ich majątkiem wspólnym a prywatnym. Np. wspólnicy mogą wycofać samochód objęty wspólnym majątkiem wspólników i przekazać go na własność jednego ze wspólników.
Podstawą prawną przesunięcia majątkowego powinno być złożenie przez każdego ze wspólników w stosowanej formie (pisemnie) oświadczenia woli o przeniesieniu własności danego składnika z majątku wspólnego wspólników na rzecz majątku osobistego jednego ze wspólników lub kilku wspólników pod określonym tytułem. Takie oświadczenie będzie skutkowało tym, że dane prawo przestanie być przedmiotem współwłasności łącznej. Ponadto takie oświadczenie może być odpłatne bądź nieodpłatne (zbycie, zamiana, darowizna).


W przypadku spółki cywilnej mamy do czynienia z równoległym działaniem odrębnych mas majątkowych poszczególnych wspólników oraz spółki tj. wspólności łącznej wspólników. Pamiętać również należy, że przesunięcia majątkowe mogą być dokonywane również pomiędzy tymi masami.

7. Specyfika spółki.

Zawarcie umowy spółki cywilnej niewątpliwie wpływa na sytuację prawną osób trzecich, które zawierają umowy z taką spółką. Nie ulega bowiem wątpliwości, że spółka cywilna nie istnieje w obrocie gospodarczym, jako odrębny od jej wspólników podmiot prawa, na co słusznie wskazał Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 8 lipca 2003 r. sygn. akt IV CK 13/03, (Legalis).

Spółka cywilna, co do zasady, jest umową między jej wspólnikami, która reguluje wzajemne prawa i obowiązki wspólników w prowadzonej wspólnie działalności. Dlatego pamiętać należy, iż stroną umów cywilnoprawnych zawieranych przez spółkę cywilną są w rzeczywistości jej wspólnicy, a nie spółka cywilna, niezależnie czy umowę w imieniu spółki podpisuje jeden wspólnik czy wszyscy.


Przepisy wskazują, że w czasie trwania spółki cywilnej osobisty wierzyciel wspólnika nie może żądać zaspokojenia z jego udziału we wspólnym majątku wspólników ani z udziału w poszczególnych składnikach tego majątku. Powyższe naruszyłoby zasadę, że majątek wspólników spółki cywilnej przysługuje niepodzielnie wszystkim wspólnikom spółki cywilnej (do tzw. niepodzielnej ręki).

Wskazać należy, że osoba trzecia w stosunku do wspólników spółki cywilnej, zawierając umowę z jednym ze wspólników spółki cywilnej, który działa „w imieniu tej spółki” zawiera ją w rzeczywistości ze wszystkimi osobami, które podpisały umowę spółki. Prawo do reprezentowania pozostałych wspólników wspólnicy spółki mogą umową ograniczać albo rozszerzać. Dlatego też w interesie osoby trzeciej, ale również wspólnika spółki cywilnej, który działa w imieniu pozostałych wspólników jest uzyskanie potwierdzenia zakresu posiadanego umocowania do reprezentacji wszystkich wspólników. Będzie to albo umowa spółki albo umowa wspólników (jednomyślna). W samej umowie spółki cywilnej warto wskazać osoby, które jako przedstawiciele o statusie pełnomocnika pozostałych wspólników będą ich mogły reprezentować. Niewątpliwie ułatwi to ustalenie osób odpowiedzialnych za należyte wykonanie przyjętego przez spółkę zobowiązania.

8. Odpowiedzialność wspólników.

Charakterystyczną cechą dla stosunku spółki cywilnej jest solidarna odpowiedzialność wspólników spółki cywilnej za zobowiązania względem osób trzecich, które powstały w ramach trwającego stosunku spółki. Wspólnicy spółki cywilnej odpowiadają solidarnie za zobowiązania zaciągnięte przez pozostałych wspólników w ramach stosunku spółki w okresie, gdy należeli oni do kręgu wspólników spółki cywilnej. Jednakże przez zaciągnięcie albo powstanie zobowiązania nie należy zawsze rozumieć tylko zawarcia umowy, co słusznie wskazał Sąd Najwyższy w Wyroku z dnia 24 września 2008 r. sygn. akt II CNP 49/08, (Legalis).


Solidarna odpowiedzialność wspólników ma też to znaczenie, że w przypadku kierowania powództwa powód ma prawo wyboru osoby wspólnika, od którego będzie żądał wykonania całego zobowiązania ciążącego na wspólnikach spółki cywilnej. Powód może dochodzić spełnienia świadczenia od jednego albo od wszystkich wspólników spółki cywilnej. Jeżeli osoba trzecia, wobec której spółka cywilna nie wykonała zobowiązania, będzie chciała dochodzić swoich roszczeń, najlepiej jeżeli wytoczy powództwo przeciwko wszystkim osobom, które były wspólnikami spółki podczas zaciągnięcia przez spółkę zobowiązania.

9. Podatek dochodowy

Inną ważną kwestią, o której warto wiedzieć przy zakładaniu spółki cywilnej jest podatek dochodowy. Spółka cywilna nie jest podatnikiem podatku dochodowego, bowiem każdy wspólnik rozlicza go samodzielnie, proporcjonalnie do udziału w zyskach spółki.

To wspólnicy spółki, każdy z nich samodzielnie, dokonują zgłoszenia formy opodatkowania dochodów ze spółki do właściwego Urzędu Skarbowego. Wskazać należy, że w przypadku wyboru opodatkowania dochodów wspólników w formie karty podatkowej czy w formie ryczałtu, konieczny będzie wybór tej formy opodatkowania przez wszystkich wspólników. Wniosek o zastosowanie ww. wymienionych form opodatkowania składają wszyscy wspólnicy.

Wobec powyższego decyzja wspólnika o wyborze opodatkowania w formie ryczałtu lub karty podatkowej przekłada się na wszystkich pozostałych wspólników. Jeżeli natomiast żaden ze wspólników nie wybrał ryczałtu czy karty podatkowej, to nie ma przeszkód, aby część wspólników rozliczała się według skali podatkowej, a część według stawki liniowej. Tak, więc jeżeli jeden ze wspólników wybrał rozliczenia według podatku liniowego, to pozostali wspólnicy nie muszą także wybierać podatku liniowego. Wskazać jedynie trzeba, że przy podatku liniowym konieczne będzie opodatkowanie w tej formie wszystkich dochodów wspólnika rozliczanych w ramach podatku PIT.

Przychody i rozliczenia z tego tytułu, dochód do opodatkowania to zgodnie z art. 8 ust. 1 Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych z udziału w spółce niebędącej osobą prawną u każdego podatnika określa się proporcjonalnie do jego prawa udziału w zysku.

Powyższa zasada ma zastosowanie do rozliczania kosztów uzyskania przychodów, wydatków niestanowiących kosztów uzyskania przychodów i strat. Wobec czego wspólnicy spółki cywilnej mogą określić prawo do zysku poprzez oznaczenie udziału w zysku w dowolnej proporcji (procentowo, ułamkach dziesiętnych), według której będą rozliczane przychody i dochód z udziału w spółce. Jednakże w takiej samej proporcji powinny być również rozliczane koszty uzyskania przychodów oraz wydatki, które nie stanowią kosztów uzyskania przychodów oraz straty. Przy prawidłowym wykazaniu dochodu do opodatkowania w przychodach i kosztach podatkowych uzyskanych przez spółkę, każdy wspólnik powinien uwzględnić taką ich część, jaka przypada proporcjonalnie do prawa w udziale w zysku.

Kolejną ważną kwestią jest to, że gdy dana osoba prowadzi działalność gospodarczą w różnych formach np. prowadzi działalność związaną ze sprzedażą, a spółka cywilna, w której jest wspólnikiem prowadzi np. działalność transportową, to wybór formy opodatkowania dochodów z tej działalności dotyczyć będzie wszystkich form jej prowadzenia tj. zarówno dochodu ze sprzedaży, jak i dochodu z udziału w spółce cywilnej.

W ograniczonym zakresie, spółka cywilna wyjątkowo posiada tzw. osobowość podatkową. Można tu wskazać dwa przykłady:

• na podstawie art. 15 ust 1 i 2 Ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług – podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.
• Na podstawie art. 13 ustawy z dnia 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym - podatnikiem akcyzy jest osoba fizyczna, osoba prawna oraz jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, która dokonuje czynności podlegających opodatkowaniu akcyzą lub wobec której zaistniał stan faktyczny podlegający opodatkowaniu akcyzą.

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz.U.2019.1145),
• Kodeks cywilny. Komentarz red. dr hab. Konrad Osajda (rok: 2018, wydanie: 18),
• Uchwała NSA z 30 maja 2012 r., sygn. akt II GPS 2/12,
• Uchwała NSA z dnia 30 stycznia 2017 r. sygn. akt I FPS 5/16,
• Interpretacja ogólna Ministra Rozwoju i Finansów z dnia 21 października 2016 r. w sprawie opodatkowania podatkiem od nieruchomości wspólników spółek cywilnych, nr PS2.8401.2.2016 (Dz. Urz. MRiF z 3 listopada 2016 r., poz. 10,
• Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 8 lipca 2003 r. sygn. akt IV CK 13/03,
• Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 września 2008 r. sygn. akt II CNP 49/08,
• Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U.2018.1509),
• Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U.2019.1387),
• Ustawa z dnia 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym (Dz.U.2019.864)

Chcesz wiedzieć więcej? Nasi eksperci bezpłatnie odpowiedzą na Twoje pytanie: https://mikroporady.pl/pytania-do-eksperta