Jak uchylić się od wadliwego oświadczenia o przyjęciu spadku?

Przeczytaj także: Przyjęcie spadku z długami. Czy i kiedy warto to zrobić?

Zgodnie z paragrafem 1 tego artykułu, jeżeli oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku zostało złożone pod wpływem błędu lub groźby, stosuje się przepisy o wadach oświadczenia woli z następującymi zmianami:

• uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia powinno nastąpić przed sądem;
• spadkobierca powinien jednocześnie oświadczyć, czy i jak spadek przyjmuje, czy też go odrzuca.

Wniosek z tego jest taki, że stosujemy do tych oświadczeń ogólne przepisy o wadach oświadczeń woli ze zmianami wynikającymi z tego przepisu.

Wedle zasad ogólnych uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia woli następuje poprzez złożenie stosownego oświadczenia drugiej stronie. W tym przypadku kodeks wprowadza znaczącą zmianę, oświadczenie dot. wadliwego oświadczenia o przyjęciu czy odrzuceniu spadku należy złożyć przed sądem. W praktyce oznacza to, że powinno być przeprowadzone postępowanie w przedmiocie uchylenia się od skutków prawnych oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku. Co ważne, wedle utrwalonej linii orzeczniczej, zainteresowana osoba musi złożyć dwa oświadczenia - wniosek o uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku oraz oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku. Przyjmuje się też, że te dwa oświadczenia powinny być złożone jednocześnie. W praktyce mogłoby to nasuwać pewnych trudności, toteż orzecznictwo wypracowało stanowisko, że jednoczesność obu oświadczeń zachodzi również w sytuacji, gdy oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku zostaje złożone do czasu zakończenia postępowania o uchylenie się od skutków przyjęcia lub odrzucenia spadku.

Należy także pamiętać, że uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia woli możliwe jest we wskazanym w przepisach terminie. Co do terminu należy sięgnąć do przepisów ogólnych o wadach oświadczeń woli. Zgodnie z art. 88 kodeksu cywilnego uprawnienie do uchylenia się wygasa: w razie błędu - z upływem roku od jego wykrycia, a w razie groźby - z upływem roku od chwili, kiedy stan obawy ustał. Terminy te są aktualne także w przypadku oświadczeń o przyjęciu czy odrzuceniu spadku.

Ponieważ oświadczenie takie może zostać złożone wyłącznie przed sądem, powstaje pytanie co w sytuacji, gdy sąd nie zdąży rozpoznać sprawy i wyznaczyć posiedzenia na którym można by złożyć oświadczenie w tym terminie. W tym przypadku orzecznictwo również wypracowało jednoznaczne stanowisko, zgodnie z którym roczny termin jest zachowany, jeżeli przed jego upływem wnioskodawca złoży w sądzie pismo zawierające żądanie odebrania od niego oświadczenia o uchyleniu się od skutków prawnych oświadczenia co do przyjęcia spadku. Nieistotne będzie kiedy sąd to pismo odebrał i kiedy wyznaczył posiedzenie w celu rozpoznania sprawy.