Sposoby rozwiązania umowy o pracę

Przeczytaj także: Zwolnienie pracownika z obowiązku świadczenia pracy

Przez złożenie oświadczenia woli, czyli wypowiedzenie – w formie pisemnej – przez jedną ze stron możliwe jest rozwiązanie umowy zawartej na czas nieokreślony. Złożenie takiego oświadczenia rozpoczyna bieg okresu wypowiedzenia, po upływie którego następuje rozwiązanie umowy, przy czym zgoda drugiej strony nie ma znaczenia, ponieważ umowa ulega rozwiązaniu w terminie wynikającym z przepisu prawa nawet przy jej sprzeciwie.

Okres wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony jest uzależniony od okresu zatrudnienia u danego pracodawcy i wynosi (art. 36 § 1 K. p.):

• 2 tygodnie, jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż 6 miesięcy,
• 1 miesiąc, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 6 miesięcy,
• 3 miesiące, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 3 lata.

Do okresu zatrudnienia, o którym mowa powyżej, wlicza się pracownikowi okres zatrudnienia u poprzedniego pracodawcy, jeżeli zmiana pracodawcy nastąpiła na zasadach określonych w art. 23¹ K. p., a także w innych przypadkach, gdy z mocy odrębnych przepisów nowy pracodawca jest następcą prawnym w stosunkach pracy nawiązanych przez pracodawcę poprzednio zatrudniającego tego pracownika.

W przypadku wypowiedzenia umowy o pracę przez pracodawcę, ma on obowiązek zawiadomienia na piśmie zakładową organizację związkową reprezentującą pracownika, o zamiarze wypowiedzenia umowy o pracę, podając przyczynę uzasadniającą jej rozwiązanie. Jeżeli zakładowa organizacja związkowa uważa, że wypowiedzenie byłoby nieuzasadnione, może w ciągu 5 dni od otrzymania zawiadomienia zgłosić na piśmie pracodawcy umotywowane zastrzeżenia. Po rozpatrzeniu stanowiska organizacji związkowej, a także w razie niezajęcia przez nią stanowiska w ustalonym terminie, pracodawca podejmuje decyzję w sprawie wypowiedzenia (art. 38 K. p.). Obowiązek konsultacji związkowej dotyczy pracowników reprezentowanych przez zakładową organizację związkową. Pozostali pracownicy, a więc niezrzeszeni w związku, mają prawo do obrony swoich praw na zasadach dotyczących pracowników, którzy są członkami związku, jeżeli wybrana przez nich organizacja wyrazi na to zgodę.

W oświadczeniu pracodawcy o wypowiedzeniu umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony powinna być wskazana przyczyna uzasadniająca wypowiedzenie lub rozwiązanie umowy (art. 30 § 4 K. p.). Wypowiedzenie, które nie posiada przyczyny, nie może być uznane za prawnie uzasadnione. Przesłanki decydujące o zasadności wypowiedzenia umowy muszą dotyczyć sfery pracy (poniżej przyczyny uznawane przez Sąd Najwyższy za uzasadnione) np.: uchybienie obowiązkom pracowniczym, utrata zaufania do pracownika, odmowa wykonania polecenia, naruszenie zakazu konkurencji, stan zdrowia pracownika.

Zgodnie z art. 36 § 6 K. p. strony mogą po dokonaniu wypowiedzenia umowy o pracę przez jedną z nich ustalić wcześniejszy termin rozwiązania umowy; ustalenie takie nie zmienia trybu rozwiązania umowy o pracę. Pracodawca może skrócić trzymiesięczny okres wypowiedzenia umowy zawartej na czas nieokreślony – tylko do okresu jednomiesięcznego i wyłącznie w sytuacji, gdy przyczyną wypowiedzenia jest:

• ogłoszenia upadłości lub likwidacji zakładu pracy,
• z innych przyczyn niedotyczących pracowników (art. 36¹ K. p.).

W takim przypadku pracownikowi przysługuje odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za pozostałą część okresu wypowiedzenia, bez względu na to, czy pracownik podjął nowe zatrudnienie. Natomiast jeżeli skrócenie okresu wypowiedzenia następuje w drodze porozumienia stron - odszkodowanie nie przysługuje.