White collar crimes - Art. 586 Kodeksu spółek handlowych

Przeczytaj także: Kiedy złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości?

Punktem wyjścia w rozważaniach nad cytowanym przestępstwem jest charakterystyka spółek w których wspomniany zarząd występuje. W rozumieniu Kodeksu spółek handlowych, będą to:

1. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością.
2. Spółka akcyjna.

Wskazane formy prowadzenia działalności gospodarczej, są jedynymi w których mamy do czynienia z zarządem – ich organem wykonawczym, jedno lub wieloosobowym. W odróżnieniu od spółek osobowych czy jednoosobowej działalności gospodarczej, odpowiedzialność za zobowiązania spółki kapitałowej może być w znacznym stopniu ograniczona, jednak omawiany art. 586 Kodeksu spółek handlowych, to jeden z hamulców ustawodawcy który ma zamykać pole do nadużyć.

Czym więc są warunki uzasadniające wnioskowanie o ogłoszenie upadłości spółki? Zgodnie z art. 11 pkt. 1 Ustawy Prawo upadłościowe, dłużnik staje się niewypłacalny w przypadku gdy utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych (przy czym przyjmuje się, że stan taki występuje, jeżeli opóźnienie w wykonaniu zobowiązań pieniężnych przekracza 3 miesiące), w pkt. 2 tego samego artykułu, czytamy że, w przypadku dłużnika będącego osobą prawną (spółki kapitałowej) niewypłacalność następuje także w przypadku, gdy zobowiązania pieniężne przekraczają wartość jej (spółki) majątku a stan ten utrzymuje się przez okres przekraczający dwadzieścia cztery miesiące. Wiele osób kojarzy konieczność złożenia wniosku o upadłość spółki z zadłużeniem na ogromną skale, z sytuacją wręcz abstrakcyjną. W świetle przytoczonej regulacji, nie jest to jednak coś całkowicie nierealnego. Biorąc pod uwagę fakt, że do przypadku w którym wartość zobowiązań spółki przewyższa stan jej majątku może doprowadzić jedna większa nieudana inwestycja czy wypowiedzenie umowy kredytowej przez bank, sytuacja ta staje się jeszcze bardziej realna, a to może rodzić pociągnięcie do odpowiedzialności z art. 586 KSH.

W chwili gdy zostały już spełnione przesłanki zgłoszenia wniosku o upadłość spółki, Ustawa Prawo upadłościowe (art. 21) wyznacza członkom zarządu spółki trzydziestodniowy termin na zgłoszenie upadłości do Sądu. To właśnie niedotrzymanie tego terminu, w momencie powstania przesłanek do zgłoszenia upadłości jest podstawą pociągnięcia do odpowiedzialności członków zarządu. Na potrzeby niniejszego artykułu celowo używam terminu „członek zarządu”, wielu osobom może wydawać się, że odpowiedzialności o której mowa podlega jedynie prezes zarządu spółki, nic bardziej mylnego. Z pewnymi wyjątkami odpowiedzialności karnej za niezgłoszenie wniosku o upadłość podlega każdy członek zarządu, „należy przyjąć, iż zasadniczo odpowiada tutaj karnie każdy członek zarządu spółki – dłużnika, chyba że na podstawie odrębnej regulacji (np. umowy menedżerskiej) jego potencjalny obowiązek zgłoszenia upadłości spółki został wyraźnie wyłączony.„ – (KSH Bieniak 2019 wyd. 6/Pabis). W omawianym przepisie mowa nie tylko o członkach zarządu, ale też o likwidatorze spółki, osoba pełniąca tę funkcję niejako wstępuje w role członka(ów) zarządu, w związku z czym jego zakres odpowiedzialności karnej jest tożsamy.

Poza konsekwencjami stricte karnymi, wynikających z art. 586 Kodeksu spółek handlowych, warto zdawać sobie z sprawę z regulacji zawartej w art. 299 tej samej ustawy. Zgodnie z tą regulacją, członkowie zarządu odpowiadają solidarnie za zobowiązania spółki (w przypadku gdy egzekucja w stosunku do spółki okaże się bezskuteczna). Podsumowując, bagatelizowanie regulacji zawartej w art. 586 Kodeksu spółek handlowych, może narazić członków zarządu spółki nie tylko na odpowiedzialność materialną ale też karną. Warto o tym pamiętać korzystając z tej formy prowadzenia działalności.

Paweł Śnieg
Stan prawny na dzień: 29.03.2019 r.