Wydłużenie okresu wypowiedzenia umowy o pracę

Przeczytaj także: Zwolnienie pracownika z obowiązku świadczenia pracy

Zastrzeżenie dla obu stron w umowie o pracę okresu wypowiedzenia, dłuższego niż przewidziany w kodeksie pracy, nie jest uznane za niekorzystne dla pracownika, jeżeli w jego efekcie uzyskał on dłuższy okres wypowiedzenia przez pracodawcę, a sytuacja na rynku pracy w konkretnych okolicznościach, przy uwzględnieniu miejsca wykonywania pracy oraz zapotrzebowania na pracę określonego rodzaju, mogła czynić nierealną możliwość złożenia wypowiedzenia przez pracownika (wyrok SN z dnia 2 października 2003 r., I PK 416/02). Dłuższy okres wypowiedzenia umowy o pracę dokonanego przez pracodawcę jest z reguły korzystniejszy dla pracownika (wyrok SN z dnia 5 lipca 2005 r., I PK 276/04). Jednakże ocena ważności postanowienia umowy o pracę, wprowadzającego dłuższy okres wypowiedzenia dla pracownika, musi być odniesiona do konkretnych okoliczności sprawy, uwzględniać w sposób zobiektywizowany warunki istniejące w chwili zawierania umowy, odnosić się do całokształtu regulacji umownych, a przede wszystkim uwzględniać swoisty bilans korzyści i strat pracownika (wyrok SN z dnia 10 stycznia 2006 r., I PK 97/05).

W niektórych wypadkach wydłużenie okresu wypowiedzenia może być sprzeczne ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa i zasadami współżycia społecznego (wyrok SN z dnia 16 listopada 2004 r., I PK 36/04). Oceny, czy tak faktycznie było, należy dokonać w odniesieniu do okoliczności konkretnego przypadku. Ważność tego postanowienia zależy od tego, czy na dzień jego zawarcia było ono dla pracownika korzystniejsze od przepisów kodeksu pracy, ustanawiających minimalne okresy wypowiedzenia.

O ile ustalenie przez strony w zawieranej umowie o pracę dłuższego okresu wypowiedzenia jest pod pewnymi warunkami dopuszczalne, o tyle nie jest możliwe wprowadzenie do umowy o pracę klauzuli przewidującej krótszy niż ustawowy okres wypowiedzenia.

Zdaniem Sądu Najwyższego, jeżeli kodeks pracy przyznaje pracownikowi odszkodowanie obliczane przy pomocy wynagrodzenia za okres wypowiedzenia, należy stosować okresy wskazane w kodeksie pracy, a nie okresy wypowiedzenia przedłużone przez strony w umowie o pracę (tak np. wyrok SN z dnia 10 maja 2012 r., II PK 215/11). Innymi słowy, dłuższy okres wypowiedzenia umowy o pracę nie ma wpływu na wysokość odszkodowania. Nie wyłącza to możliwości ustalenia w umowie o pracę wyższego odszkodowania niż przewidziane przez prawo pracy, jeżeli nie narusza to zasad współżycia społecznego.