Odpowiedzialność karna za uprawianie sportu

Przeczytaj także: Polscy przedsiębiorcy a aktywność fizyczna

Czy będą miały zastosowanie przepisy kodeksu karnego dotyczące przestępstw przeciwko życiu lub zdrowiu, takie jak art. 157 par. 2 – naruszenie czynności narządu ciała trwające nie dłużej niż 7 dni, art. 156 – odpowiedzialność za spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, art. 155 ‐ nieumyślne spowodowanie śmierci? Czy w związku z tym zawodnikowi footballu amerykańskiego może być postawiony akt oskarżenia za złamanie barku przeciwnikowi w wyniku zwarcia na boisku albo bokserowi za nieumyślne spowodowanie śmierci wywołane nokautującym ciosem?

Odpowiedzią na powyższe pytania jest instytucja kontratypu, tj. zachowania atypowego, które pomimo wypełnienia znamion czynu zabronionego nie powoduje pociągnięcia do odpowiedzialności karnej, tj. czyn taki nie będzie bezprawny. W świecie sportu został wykształcony kontratyp ryzyka sportowego, którego przesłanek nie znajdziemy w obowiązującym kodeksie karnym z 1997 r., ponieważ ma on charakter pozaustawowy, tzn. został wypracowany przez orzecznictwo i doktrynę. Akceptowanie ryzyka w przypadku aktywności sportowej wynika z przekonania, że jest to opłacalne społecznie, tzn. korzyści wynikające z uprawiania sportu i oglądania widowisk sportowych równoważą niebezpieczeństwo wypadków w postaci uszkodzeń ciała zawodników lub nawet ich śmierci.

Przesłankami powołania się na kontratyp ryzyka sportowego są:

1. dyscyplina sportu musi być legalna, dopuszczalność dyscypliny regulują przepisy tzw. prawa sportowego, tj. ustawy o sporcie z dnia 25 czerwca 2010 r.,
2. zawody muszą być przeprowadzone zgodnie z regułami ostrożności określonymi przez te przepisy, a zawodnicy obowiązani są do ich przestrzegania,
3. działanie uczestników ma cel sportowy, a nie motywowany np. chęcią zemsty,
4. udział uczestników musi być dobrowolny.

W przypadku gdy nie zostaną spełnione powyższe warunki uczestnik zawodów będzie odpowiadał za skutki naruszenia przepisów dyscypliny sportowej, zaś organizator zawodów może odpowiadać za niezapewnienie bezpieczeństwa widzów. Posługując się przykładem: jeśli piłkarz uderzy przeciwnika pięścią w twarz, a potem zacznie go kopać, to nie będzie to wyłączało bezprawności zachowania, gdyż nie mieści się to w ryzyku uprawiana piłki nożnej, ani nie jest dozwolone w tej dyscyplinie.

W konsekwencji, powołanie się przez oskarżonego na kontratyp ryzyka sportowego spowoduje umorzenie postępowania przygotowawczego oraz sądowego zgodnie z art. 17 par. 1 pkt 2 k.p.k. z uwagi na wyłączenie bezprawności czynu.