Kary porządkowe

Przeczytaj także: Jak stosować kary porządkowe?

Kodeks pracy przewiduje dwa rodzaje kar porządkowych: niemajątkowe (upomnienie i nagana) oraz majątkowe (kara pieniężna). Pracownik może być ukarany upomnieniem lub naganą za każde przewinienie porządkowe natomiast karę pieniężną może mu wymierzyć tylko za:

- nieprzestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy lub przepisów przeciwpożarowych;
- opuszczenie pracy bez usprawiedliwienia;
- stawienie się do pracy w stanie nietrzeźwości lub spożycie alkoholu w czasie pracy.

Przy stosowaniu kary bierze się pod uwagę rodzaj naruszenia obowiązków pracowniczych, stopień winy pracownika oraz dotychczasowy stosunek pracownika do pracy. Wymiar kary pieniężnej za każdy dzień nieusprawiedliwionej nieobecności nie może przewyższyć jednodniowego wynagrodzenia. Kary pieniężne za przekroczenie popełnione w okresie, za który przysługuje wynagrodzenie, nie mogą przekraczać łącznie 1/10 wynagrodzenia. Ponadto pracownik ukarany karą porządkową nie może ponosić dodatkowych ujemnych konsekwencji, takich jak utrata świadczeń typu premia czy nagroda z zysku.

Tryb postępowania przy wymierzeniu kar oraz uchylenie i zatarcie

Wymierzenie kar porządkowych należy do pracodawcy. Kara nie może być zastosowana po upływie dwóch tygodni od powzięcia wiadomości o naruszeniu obowiązku pracowniczego oraz po upływie 3 m-cy od dopuszczenia się naruszenia. Zastosowanie kary może nastąpić dopiero po uprzednim wysłuchaniu pracownika. W przypadku nieobecności pracownika w zakładzie pracy i niemożności wysłuchania go, bieg dwutygodniowego terminu nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu do dnia stawienia się pracownika w pracy. O zastosowaniu kary pracodawca zawiadamia pracownika na piśmie, wskazując rodzaj i datę naruszenia obowiązków pracowniczych oraz informując o możliwości i terminie zgłoszenia sprzeciwu. Odpis zawiadomienia o karze składa się do akt osobowych pracownika. W przypadku gdy kara została wymierzona bezzasadnie następuje jej uchylenie w trybie odwoławczym, który toczy się przed pracodawcą na skutek złożonego przez pracownika sprzeciwu od ukarania.

Pracownik może wnieść taki sprzeciw w dowolnej formie w terminie 7 dni od dnia zawiadomienia o ukaraniu. Decyzja o uwzględnieniu lub odrzuceniu sprzeciwu należy do pracodawcy po rozpatrzeniu stanowiska związków zawodowych reprezentujących pracownika. Brak wystąpienia pracodawcy do związków zawodowych jest wadliwym rozpatrzeniem sprzeciwu i może pociągnąć za sobą uchylenie kary porządkowej przez sąd. Nie odrzucenie sprzeciwu w ciągu 14 dni jest równoznaczne z jego uwzględnieniem czyli uchyleniem kary. W razie nieuwzględnienia sprzeciwu pracownika, może on w ciągi 14 dni od zawiadomienia o tym, wystąpić do sądu pracy o uchylenie zastosowanej wobec niego kary. Jeżeli sąd uzna, iż zastosowanie kary nastąpiło z naruszeniem przepisów prawa to orzeka o uchyleniu kary. Uwzględnienie sprzeciwu pracownika przez pracodawcę lub sądowe uchylenie kary powoduje, że staje się ona niebyłą, a wszystkie wzmianki o ukaraniu usuwa się z akt osobowych pracownika. W przypadku kary pieniężnej należy zwrócić pracownikowi jej równowartość. Zatarcie nałożonej kary następuje po roku nienagannej pracy, kiedy to uważa się ją za niebyłą, a opis zawiadomienia o ukaraniu usuwa się z akt osobowych. W terminie wcześniejszym kara może być uznana za niebyłą na podstawie decyzji pracodawcy. Wniosek w tej sprawie może złożyć pracownik oraz reprezentująca go zakładowa organizacja związkowa.


Stan prawny na 19.10.2004


Współautor: Małgorzata Szulc, Most Wanted!