Odpowiedzialność solidarna inwestora wobec podwykonawcy

Przeczytaj także: Odpowiedzialność inwestora za wynagrodzenie podwykonawcy

Na wstępie należy zauważyć, iż regulacja ma charakter wyjątkowy, względem ogólnej zasady prawa cywilnego, ograniczającej skuteczność stosunku prawnego do stron tego stosunku. W związku z powyższym, regulacji art. 647¹ nie należy interpretować rozszerzająco, gdyż nie jest to środek bezwzględnie przerzucający obowiązek świadczenia na inwestora – podmiot niebędący stroną umowy z podwykonawcą.

Przesłanki odpowiedzialności inwestora a zakres robót

§ 1 omawianego przepisu nakazuje zawrzeć w umowie między inwestorem a generalnym wykonawcą zakres robót, „które wykonawca będzie wykonywał osobiście, lub za pomocą podwykonawców”. Może się okazać spornym, czy wskazanie tego zakresu jest przesłanką odpowiedzialności solidarnej inwestora względem podwykonawców. Orzecznictwo wskazuje, że „określenie zakresu robót budowlanych wykonywanych osobiście przez wykonawcę (generalnego wykonawcę) oraz podwykonawców nie stanowi elementu przedmiotowo istotnego umowy o roboty budowlane, a w konsekwencji także koniecznej przesłanki powstania solidarnej odpowiedzialności inwestora i generalnego wykonawcy za zapłatę wynagrodzenia podwykonawcy”. (Wyrok SN z dnia 30 maja 2006 roku, IV CSK 61/2006). Wskazanie zakresu prac, które wykonawca musi wykonać osobiście leży w interesie wszystkich stron. Istnienie tego zakresu sprawia, że inwestor nie może dowolnie formułować sprzeciwu od umowy z podwykonawcą. Ma to też znaczenie w przypadku dowodzenia dorozumianej zgody inwestora na umowę z podwykonawcą, gdyż wyraził już wstępną zgodę na wykonanie danych prac przez podwykonawcę. Inwestor z kolei nie może zostać zaskoczony zakresem robót, których główny wykonawca nie wykonuje osobiście.

Odpowiedzialność wykonawcy

Przy sporze, podwykonawca musi wpierw wykazać istnienie umowy o roboty budowlane zawartej pomiędzy inwestorem a wykonawcą. Dalej podwykonawca powinien wykazać, iż efekt jego robót pokrywa się z przedmiotem świadczenia zawartym w umowie zawartej z inwestorem. Może zaistnieć bowiem sytuacja, iż wykonane prace przekraczają zakres zawarty w umowie. Solidarny charakter zobowiązania przesądza także o konieczności wykazania wymagalności roszczenia względem wykonawcy. Innymi słowy, w przypadku nienależytego wykonania umowy przez podwykonawcę, inwestor może odmówić zapłaty.

Zgoda inwestora

Najważniejszą przesłanką powstania odpowiedzialności solidarnej inwestora jest wyrażenie przez niego zgody, na zawarcie umowy o roboty budowlane pomiędzy wykonawcą a podwykonawcą. Co istotne, zgoda ta nie musi zostać wyrażona na piśmie, tj. może być wyrażona w sposób dorozumiały. Orzecznictwo wskazuje, iż „Zgoda ta może być wyrażona przez każde zachowanie, które ujawnia ją w sposób dostateczny (art. 60 kc); niezależnie od tego zgodę uważa się za wyrażoną w razie ziszczenia się przesłanek określonych w art. 647[1] § 2 zdanie drugie kc.” (Uchwała SN z dnia 29 kwietnia 2008 roku, III CZP 6/2008).

Warunkiem powstania odpowiedzialności solidarnej zwykle jest dostarczenie inwestorowi odpowiedniej dokumentacji. Art. 647¹ § 2 zd. drugie wprowadza fikcję prawną zgody milczącej inwestora, jeżeli ten w przeciągu 14 dni od przedstawienia mu umowy z podwykonawcą, lub jej projektu, wraz z częścią dokumentacji dotyczącą wykonania robót określonych w umowie, nie zgłosi na piśmie sprzeciwu lub zastrzeżeń. Orzecznictwo wskazuje, iż sprzeciw (zarzuty) inwestora powinny także zawierać uzasadnienie, gdyż „nieuzasadniony sprzeciw inwestora wobec umowy podwykonawczej stanowiłby obejście przepisów o solidarnej odpowiedzialności wykonawcy i inwestora za zapłatę wynagrodzenia podwykonawcy robót budowlanych” (Wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 10 kwietnia 2014 roku, I ACa 882/13) .

Sąd Najwyższy, we wskazanym wyżej orzeczeniu, zwraca uwagę, iż przedłożenie wyżej wymienionych dokumentów dotyczy jedynie przypisania zgody milczącej inwestora. W wypadku, gdy zgoda ta została wyrażona w sposób czynny, chociażby w sposób dorozumiały, przedłożenie dokumentów wskazanych w Art. 647¹ § 2 zd. drugie nie jest istotne dla powstania odpowiedzialności solidarnej inwestora. Sąd Najwyższy interpretuje wolę Ustawodawcy w ten sposób, iż ten zakłada, że „jeżeli inwestor zgodę w sposób czynny wyraża, to wie co robi i nie jest już potrzebny żaden mechanizm obronny” (Wyrok z dnia 4 lutego 2011 roku, III CSK 152/2010)