Nowelizacja prawa zamówień publicznych cz. III

Przeczytaj także: Nowe prawo zamówień publicznych - stare problemy

Jak już wspomniano, nowelizacja wprowadziła istotne zmiany dotyczące ustalania, czy oferta zawiera rażąco niską cenę. W tym zakresie wprowadzono regułę, że zamawiający może zwrócić się do wykonawcy o udzielenie wyjaśnień, celem ustalenia, czy oferta nie zawiera rażąco niskiej ceny w szczególności, jeśli cena jest niższa o 30% od wartości zamówienia lub średniej arytmetycznej cen wszystkich złożonych ofert. Jest to więc swego rodzaju wskazówka zarówno dla zamawiających jak i wykonawców odnośnie sytuacji, które pozwalają powziąć uzasadnione przypuszczenie, że cena może być rażąco niska.

Oprócz powyższego, zmienione przepisy przewidują także, że na potrzeby zweryfikowania, czy oferta zawiera rażąco niską cenę, wartość kosztów pracy przyjęta do ustalenia ceny nie może być niższa od minimalnego wynagrodzenia za pracę. Wprowadzono także wyraźną regułę, że obowiązek wykazania, iż oferta nie zawiera rażąco niskiej ceny, spoczywa zasadniczo na wykonawcy, który złożył ofertę. Od tej reguły wprowadzono wyjątek w postępowaniu odwoławczym, oraz w postępowaniu przed sądem toczącym się wskutek wniesienia skargi. Jeśli w takich postępowaniach stroną, uczestnikiem lub interwenientem nie jest wykonawca, który złożył ofertę, co do której zarzuca się rażąco niską cenę, brak rażąco niskiej ceny musi wykazać zamawiający. Innymi słowy, jeśli wykonawca zarzuca zamawiającemu brak odrzucenia oferty konkurenta zawierającej rażąco niską cenę, a wykonawca który ją złożył nie przystąpi do postępowania aby „bronić” oferty, ofertę taką musi „obronić” sam zamawiający. Nowe rozwiązanie stanowi pewne ułatwienie dla wykonawców zwalczających oferty konkurencji z powołaniem się na rażąco niską cenę. Wykonawca zarzucający konkurentowi zaniżenie ceny nie ma bowiem z reguły dostępu do danych o strukturze ceny. Obarczenie ciężarem wykazania, że cena nie jest rażąco niska tego wykonawcy, który złożył ofertę (ewentualnie zamawiającego, jeśli wykonawca nie podejmie takiej inicjatywy) stanowi więc ułatwienie dla wykonawcy zarzucającego rażąco niską cenę.

W nowych przepisach przewidziano także, że kryterium ceny może być zastosowane jako jedyne kryterium oceny ofert zasadniczo tylko wtedy, jeżeli przedmiot zamówienia jest powszechnie dostępny oraz ma ustalone standardy jakościowe (z zastrzeżeniem licytacji elektronicznej). Zamawiający obecnie będą więc zobowiązani standardowo stosować inne niż cena kryteria oceny ofert (takie jak jakość, funkcjonalność, parametry techniczne itp.).

W przypadku przedmiotów zamówienia o specjalistycznym charakterze stosowanie innych niż cena kryteriów oceny ofert jest niewątpliwie pożądane. Nowy przepis nie określa jednak żadnej minimalnej wagi innych niż cena kryteriów. Praktyka pokaże więc, czy nowa regulacja rzeczywiście wpłynie na upowszechnienie przykładania przez zamawiających większej wagi do innych niż cena kryteriów.

Zmiany wprowadzone nowelizacją przewidują także, że umowa zawarta na okres dłuższy niż 12 miesięcy powinna zawierać postanowienia o zasadach wprowadzania odpowiednich zmian wysokości wynagrodzenia należnego wykonawcy, w przypadku zmiany stawki VAT, zmiany minimalnego wynagrodzenia za pracę lub zmian w zakresie ubezpieczeń społecznych lub zdrowotnych (jeżeli zmiany te będą miały wpływ na koszty wykonania zamówienia). W praktyce, zmiany w otoczeniu gospodarczym zwiększające koszty realizacji zamówienia stanowią istotny problem wykonawców zawierających długoterminowe umowy.

Nowy przepis pozostawia jednak zamawiającym dookreślenie procedur wprowadzania zmian w umowach, pozwalających uwzględnić zmiany wyżej wskazanych czynników w zakresie wysokości wynagrodzenia wykonawcy. Praktyka pokaże więc, czy zamawiający będą tworzyć w umowach mechanizmy pozwalające na realną zmianę wynagrodzenia, czy też będą starali się ograniczyć jedynie do formalnego spełnienia wymogu wprowadzonego nowym przepisem. Omawianą zmianę należy ocenić jednak pozytywnie, jako dającą przynajmniej asumpt do zgłaszania w stosunku do zamawiających stosownych oczekiwań w omawianym zakresie, celem zabezpieczenia interesu wykonawców.