eGospodarka.pl
eGospodarka.pl poleca

eGospodarka.plPrawoPrawo dla biznesu › Co to jest stosunek prawny?

Co to jest stosunek prawny?

2014-09-30 11:13

Co to jest stosunek prawny?

Czym jest stosunek prawny? © Sebastian Duda - Fotolia.com

W naszej poniższej publikacji przybliżymy Państwu jedno z podstawowych pojęć funkcjonujących na gruncie prawa jakim jest pojęcie stosunku prawnego.

Przeczytaj także: Wykładnia prawa - systemowa i funkcjonalna

Stosunek prawny jest to rodzaj stosunku społecznego (relacji), którego powstanie, ustanie i zmianę regulują przepisy obowiązującego prawa. Osoby lub grupy osób uczestniczące w stosunku prawnym nazywa się podmiotami albo stronami stosunku prawnego. W każdym stosunku uczestniczą przynajmniej dwa podmioty. Istotą stosunku prawnego jest to, że dany podmiot stosunku prawnego może żądać od drugiej strony tego stosunku określonego zachowania np. świadczenia, a strona ta ma obowiązek je spełnić.

Podmiotem stosunku prawnego (stroną stosunku prawnego) jest podmiot prawa. W zależności od gałęzi prawa i rodzaju stosunku prawnego, możemy wskazać różne typy podmiotów prawa. W prawie konstytucyjnym podmiotem stosunków prawnych może być państwo reprezentowane przez organy władzy publicznej, np. Radę Ministrów, ale także naród jako zbiorowość wszystkich obywateli. W prawie administracyjnym podmiotem stosunku prawnego oprócz organów państwa i samorządu są obywatele, a także instytucje, np. szkoły, kościoły itp. W prawie karnym podstawowym podmiotem jest natomiast państwo reprezentowane przez organy ścigania i wymiaru sprawiedliwości (prokurator, sąd), a także sprawcy czynów karalnych. W końcu w prawie cywilnym wyodrębnia się osoby fizyczne, osoby prawne i tzw. „ułomne osoby prawne” (nie mające osobowości prawnej, ale mogące uczestniczyć w obrocie, np. nabywać prawa, zaciągać zobowiązania, być stroną w postępowaniu cywilnym lub podejmować czynności prawne, na zasadach określonych w przepisach prawa).

fot. Sebastian Duda - Fotolia.com

Czym jest stosunek prawny?

Stosunek prawny jest to rodzaj stosunku społecznego (relacji), którego powstanie, ustanie i zmianę regulują przepisy obowiązującego prawa.


Przedmiotem stosunku prawnego czyli tym czego dany stosunek dotyczy może być: zachowanie człowieka (naprawa obuwia zlecona szewcowi, budowa domu zlecona przedsiębiorcy budowlanemu), przedmiot materialny, np. samochód przekazany na sprzedaż, działka oddana w użytkowanie czy zakupiona w sklepie żywność, a także prawo podmiotowe, np. niemajątkowe prawo autorskie czy majątkowe prawo własności. Na treść stosunku prawnego składają się uprawnienia i obowiązki jego podmiotów czyli stron stosunku prawnego. W realiach obrotu prawnego najczęściej dochodzi do powstania stosunków prawnych, w których każda ze stron jest jednocześnie w określony sposób uprawniona i zobowiązana. Przykładem tego rodzaju relacji może być stosunek prawny powstały wskutek zawarcia przez dwie strony umowy sprzedaży. W takim stosunku prawnym kupujący jest z jednej strony zobowiązany do uiszczenia odpowiedniej kwoty stanowiącej cenę za towar i jednocześnie uprawniony do żądania od sprzedawcy wydania tego towaru. Sprzedający z kolei zobowiązany jest do wydania towaru, zaś uprawniony do żądania zapłaty od kupującego. Z tego względu jest to tzw. stosunek prawny dwustronny.

Stosunek prawny na tle innych stosunków społecznych wyróżnia się tym, że o jego powstaniu, elementach składowych, zmianie i ustaniu decydują przepisy prawa stanowionego. Stosunki prawne powstają, ulegają zmianie i ustają na skutek zaistnienia faktów prawnych. Są to często zdarzenia od nas niezależne, takie jak np. śmierć człowieka, która z jednej strony może skutkować wygaśnięciem stosunków, których zmarły był stroną a z drugiej - powstaniem bądź zmianą stosunków, których stronami są spadkobiercy zmarłego. Ponadto na powstanie, zmianę lub ustanie stosunku prawnego mogą wpływać świadome czyny człowieka, z którymi prawo wiąże określone skutki. Przykładem takich działań jest np. zawarcie aneksu do umowy, który zmienia jej treść, a tym samym treść stosunku prawnego powstałego na podstawie tej umowy lub złożenie oświadczenia o wypowiedzeniu umowy, co skutkuje ustaniem danego stosunku prawnego.

Podsumowując, stosunek prawny jest to szczególna relacja między co najmniej dwoma podmiotami, której tak powstanie, zmianę jak i ustanie regulują przepisy prawa. Pojęcie stosunku prawnego służy zatem do określenia więzi prawnych zachodzących między tymi podmiotami. Szczególnie istotna jest treść stosunku prawnego, na którą składają się poszczególne uprawnienia i obowiązki jego stron. Znajomość pojęcia stosunku prawnego jest o tyle ważna, że każdy z nas w momencie narodzin stał się podmiotem prawa, a tym samym może być podmiotem wielu różnych stosunków prawnych.

Przeczytaj także

Skomentuj artykuł Opcja dostępna dla zalogowanych użytkowników - ZALOGUJ SIĘ / ZAREJESTRUJ SIĘ

Komentarze (0)

DODAJ SWÓJ KOMENTARZ

Eksperci egospodarka.pl

1 1 1

Wpisz nazwę miasta, dla którego chcesz znaleźć jednostkę ZUS.

Wzory dokumentów

Bezpłatne wzory dokumentów i formularzy.
Wyszukaj i pobierz za darmo: